Η πολυμορφία της επιστήμης της πληροφορικής

Η δύναμη της πληροφορικής στην εποχή μας είναι δεδομένη. Χάρη στην πληροφορική μπορούμε να μιλάμε πλέον για κοινωνία της πληροφορίας, της οποίας ο καθένας μας μπορεί και έχει το δικαίωμα να γίνει πολίτης.

Οι δυνατότητες εφαρμογής της επιστήμης της πληροφορικής σε όλους τους τομείς της κοινωνίας μας είναι απεριόριστες και τα αποτελέσματα είναι εμφανή και επιδρούν σε οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό επίπεδο.

Ποια είναι όμως η κατάσταση στη χώρα μας όσον αφορά στην πληροφορική; Τι δυνατότητες υπάρχουν σε εκπαιδευτικό επίπεδο; Ποια είναι η επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων αντίστοιχων τμημάτων; Πόσο εξοικειωμένοι είμαστε στην Ελλάδα με την πληροφορική και πώς η επιστήμη αξιοποιείται όσον αφορά στην εξέλιξη και στην ανάπτυξη της κοινωνίας μας;

Πραγματικά μια πολύ ενδιαφέρουσα η συνέντευξη με τον κ. Βασίλειο Δρακόπουλο, Επίκουρο Καθηγητή του τμήματος Πληροφορικής με Εφαρμογές στη Βιοϊατρική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Κατά παράκληση του συνομιλητή μας, διατηρήσαμε το γλωσσικό ιδίωμά του στην απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι συγκινηθήκαμε από τις γλωσσικές ευαισθησίες ενός ανθρώπου, αν και με σπουδές θετικής κατεύθυνσης.

Κ. Δρακόπουλε, εσείς πόσα έτη ασχολείστε με την Πληροφορική;

Εδιδάχθην το πρώτο μάθημα Πληροφορικής το έτος 1986, ως πρωτοετής φοιτητής του τμήματος Μαθηματικών του Ε.Κ.Π.Α. Μολονότι το μάθημα επεγράφετο ως «Πληροφορική Ι», επρόκειτο για ένα μάθημα προγραμματισμού Η/Υ, χρησιμοποιώντας τη γλώσσα προγραμματισμού Fortran. Εν συνεχεία, τόσο η μεταπτυχιακή όσο και η διδακτορική μου διατριβή εκπονήθηκαν στο τότε τμήμα Πληροφορικής, το μετέπειτα τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, του Ε.Κ.Π.Α. Τυπικώς, η διδακτική και επαγγελματική σταδιοδρομία μου στον κλάδο ωρμήθη το 1994, έτος κατά το οποίο διωρίσθην στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ως εκπαιδευτικός Πληροφορικής κλάδου Π.Ε.19.

Υπάρχουν όροι στον ευρύτερο τομέα της τεχνολογίας οι οποίοι συγχέονται με την Πληροφορική, όπως για παράδειγμα ο όρος «Επιστήμη Η/Υ». Θα μπορούσατε να απαριθμήσετε και να επεξηγήσετε τους όρους;

Η Επιστήμη Η/Υ είναι μία θετική και εφαρμοσμένη επιστήμη, η οποία ερευνά τα θεωρητικά θεμέλια των εννοιών της πληροφορίας και του υπολογισμού, καθώς και την τεχνολογική υλοποίηση και εφαρμογή τους σε - συνήθως - ηλεκτρονικά και ψηφιακά αυτοματοποιημένα συστήματα Η/Υ. Η Πληροφορική ορίζεται ως η επιστήμη, η οποία ασχολείται με τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, την αξιολόγηση, τη χρήση και τη διαχείριση συστημάτων επεξεργασίας πληροφοριών, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το υλικό, το λογισμικό, τις απόψεις ατόμων και οργανισμών, καθώς και τις συνέπειές τους στη βιομηχανία, το εμπόριο, την πολιτική και τη διακυβέρνηση, ενώ ο όρος «Πληροφορική Τεχνολογία» (Π.Τ.) αναφέρεται στις εφαρμογές της Πληροφορικής. Από την άλλη, ως Τεχνολογία Πληροφοριών (Τ.Π.) ορίζεται ο συνδυασμός της Π.Τ. με άλλες σχετικές τεχνολογίες. Επομένως, ως Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνιών ή Τεχνολογία Πληροφόρησης και Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) εννοούμε τον συνδυασμό της Τ.Π. με την Τεχνολογία Επικοινωνιών, δηλαδή τα χρησιμοποιούμενα μέσα και τις τεχνικές για την επεξεργασία, τη μετάδοση και λήψη κάθε πληροφορίας, δυνάμενη να παρουσιασθεί σε ψηφιακή μορφή.

Ποιοι είναι οι ρυθμοί εξέλιξης σήμερα και πώς προβλέπετε το μέλλον;

Με τον σημερινό ρυθμό ανάπτυξης της Π.Τ. είναι αρκετά δύσκολο να προβλέψει κάποιος με ακρίβεια το τοπίο σε μερικές δεκαετίες. Ωστόσο, είναι σαφές ότι κάθε έτος, οι τεχνολογίες μας γίνονται ακόμη εξυπνότερες και οι άνθρωποι είτε συμβαδίζουν με αυτές, είτε βαδίζουν παραλλήλως προς αυτές.

Είναι πιθανό ο παγκόσμιος πληθυσμός να περιλαμβάνει δισεκατομμύρια ανθρώπων, καθώς και δισεκατομμύρια ρομπότ, τα οποία θα ασχολούνται εξ ορισμού σχεδόν, με όλες τις αγγαρείες ή τις σκληρές εργασίες. Οι άνθρωποι θα εργάζονται για τη βελτίωση του λογισμικού των ρομπότ και η βιομηχανία της Πληροφορικής θα αποτελεί τον «οίκο» των αναπτυσσόντων προγραμμάτων για ρομπότ εταιρειών, όπως έγινε περίπου στις ημέρες μας, με τις αναπτύσσουσες εφαρμογές εταιρείες, τις οποίες οι χρήστες «κατεβάζουν» και εγκαθιστούν.

Σε κάποιον βαθμό, τα όρια μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ θα γίνουν δυσδιάκριτα. Στις μεταμοσχεύσεις, θα αρχίσουν να χρησιμοποιούνται ηλεκτρονικά ελεγχόμενα τεχνητά όργανα και η προσθετική μελών θα αποτελεί μηχανική επανάληψη στη χειρουργική διαδικασία. Νανορομπότ θα «ταξιδεύουν» βαθέως εντός του ανθρωπίνου σώματος για την έγχυση φαρμάκων σε ασθενή κύτταρα ή για την εκτέλεση μικροχειρουργικών επεμβάσεων. Ειδικώς εγκατεστημένοι αισθητήρες θα παρακολουθούν την υγεία των ανθρώπων και θα μεταφέρουν τα ευρήματά τους σε «αποθηκευτικό νέφος», στο οποίο θα έχουν πρόσβαση οι ιατροί. Όλα αυτά, - καλώς εχόντων των πραγμάτων - δύνανται να οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Επιπλέον, οι άνθρωποι θα κατοικούν σε «έξυπνες» κατοικίες, όπου οι περισσότερες ανέσεις θα είναι πλήρως αυτοματοποιημένες. Το λογισμικό, το οποίο θα «τρέχει» η κατοικία θα φροντίζει για την κατανάλωση και την αναπλήρωση ενέργειας, ύδατος, τροφίμων και προμηθειών. Η μόνη ανησυχία των ενοίκων θα είναι να εξασφαλίσουν ότι διαθέτουν αρκετά χρήματα στην τράπεζα για να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους.

Ο ψηφιακός εναλλακτικός εαυτός μας θα λάβει πλήρη μορφή, εντός μίας ενιαίας παγκόσμιας υποδομής, ικανής να αυτορυθμίζεται και η οποία θα ασχολείται με τη διαχείριση της ζωής στον πλανήτη. Οι πιο ενεργοί και αποτελεσματικοί χρήστες θα κερδίζουν δικαιώματα συντονιστή. Το σύστημα θα προσανατολίζεται στην κατανομή των πόρων μεταξύ των ανθρώπων, στην πρόληψη των ενόπλων συγκρούσεων και σε άλλες ανθρωπιστικές δράσεις.

Δεν θα περάσουν στην ιστορία μόνον οι εργασίες μηχανικής επανάληψης, αλλά και η παραγωγή συγκεκριμένων ειδών. Τρισδιάστατοι εκτυπωτές θα μας δώσουν τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε και να δημιουργήσουμε ό,τι χρειαζόμαστε, από είδη οικιακής χρήσεως, όπως πιάτα και ενδύματα, μέχρι δομικά υλικά για την κατοικία του μέλλοντος.

Είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι οι ψηφιακοί εγκληματίες θα συνεχίσουν να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την εκμετάλλευση κάθε νέας προόδου στον τομέα της Πληροφορικής, για τους δικούς τους κακόβουλους σκοπούς. Αλλά, όπως και αν ομοιάζει ο κόσμος μας σε τριάντα έτη, πρέπει να βελτιώσουμε την άνεση, την ασφάλεια και την ευημερία μας από τώρα. Η τεχνολογία είναι απλώς ένα εργαλείο και είναι εξ ολοκλήρου στο χέρι μας, αν θα τη χρησιμοποιήσουμε για καλό ή κακό σκοπό.

Ποιες διαφορές βλέπετε στους ρυθμούς εξέλιξης στην Ελλάδα σε σχέση με το εξωτερικό;

Η συγκριτική προσέγγιση των ρυθμών εξέλιξης της Ελλάδας ως προς τον υπόλοιπο κόσμο, με τις ιδιαιτέρως έντονες πολιτισμικές, κοινωνικές, εκπαιδευτικές και άλλες διαφορές, δεν είναι μία εύκολη υπόθεση. «Ατμομηχανή» του κλάδου, σε παγκόσμιο επίπεδο, θεωρώ ότι παραμένουν οι Η.Π.Α., ενώ τη δεύτερη πιο δυναμική αγορά στη βιομηχανία του κλάδου, σε διεθνές επίπεδο, διατηρεί η Ευρώπη. Ακολουθεί η Κίνα, έπεται η Ιαπωνία, την οποία διαδέχεται η Βραζιλία.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η τεχνολογική εξέλιξη σήμερα, μεταβάλλεται με ραγδαίους ρυθμούς. Η νέα ροή δεδομένων απαιτεί από τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους εγρήγορση και πλήρη προσαρμογή σε αυτά. Ταυτοχρόνως, ο κλάδος της Πληροφορικής αλλάζει πρόσωπο, καθώς η εποχή όπου οι εργαζόμενοι ενός τμήματος ήταν «απομονωμένοι» από την υπόλοιπη εταιρεία και αφοσιωμένοι στα δικά τους ερευνητικά έργα, έχει πλέον παρέλθει. Η θέση του προγραμματιστή πλήρους στοίβας (Full-stack Developer), αλλά και πολλές άλλες θέσεις εργασίας στην Πληροφορική, αναμένεται να συνεχίσουν να έχουν την ίδια ζήτηση στο μέλλον.

Ποια είναι η σχέση των Ελλήνων με την Πληροφορική;

Γνωρίζω ότι αρκετοί Έλληνες χρησιμοποιούν τον Η/Υ για διάφορες εργασίες, κυρίως διαδικτύου, συγγραφής κειμένων ή παρουσιάσεων, και ταυτοχρόνως θεωρούν ότι ασχολούνται ή γνωρίζουν από Πληροφορική. Ιδιαιτέρως ανησυχητικά είναι τα ποσοστά των Ελλήνων αποφοίτων πανεπιστημίων, καθώς και των φοιτητών, οι οποίοι δηλώνουν άσχετοι με την Πληροφορική. Η συζήτηση περί πληροφοριακού εγγραμματισμού πρέπει να αρχίσει από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και να αντικαταστήσει την εκεί επικρατούσα τάση για Τ.Π.Ε. εγγραμματισμό.

Πώς η Πληροφορική έχει ενταχθεί στον κόσμο των επιχειρήσεων και πόσο σημαντική είναι η ενσωμάτωσή της για μια επιχείρηση όσον αφορά στην εξέλιξη και τη βιωσιμότητά της;

Εάν περιοριστούμε στις μη σχετιζόμενες με την Πληροφορική ελληνικές επιχειρήσεις, οι περισσότερες δεν διαθέτουν τμήμα έρευνας και ανάπτυξης στον συγκεκριμένο τομέα. Το ίδιο ισχύει και για πολυεθνικές εταιρείες του χώρου της πληροφορικής, δραστηριοποιούμενες στον ελληνικό χώρο. Επίσης, υπάρχουν μεγάλες εταιρείες Πληροφορικής, οι οποίες παρέχουν μόνο υπηρεσίες Πληροφορικής, εντός της ανταγωνιστικότητας στον τομέα της Π.Τ. Επομένως, στην πλειονότητα των περιπτώσεων συναντούμε υπευθύνους Τ.Π. ή, για τις πιο προχωρημένες επιχειρήσεις ή εταιρείες, υπευθύνους Τ.Π.Ε. Αυτό σημαίνει πως αρκετές επιχειρήσεις ή εταιρείες δεν προσλαμβάνουν αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τις περιορισμένες αυτές ανάγκες τους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις δεν προσλαμβάνουν αποφοίτους τμημάτων Πληροφορικής ή Επιστήμης Η/Υ.

Κατά πόσο τα ελληνικά Α.Ε.Ι. μπορούν να προσφέρουν ολοκληρωμένη γνώση σε έναν φοιτητή που επιθυμεί να ασχοληθεί ερευνητικά με την Πληροφορική;

Τα τμήματα συνθέτουν γενικώς, ένα πρόγραμμα σπουδών, το οποίο καλλιεργεί στους φοιτητές τους ένα πολύ αξιόλογο γνωστικό υπόβαθρο, ικανό να τους δώσει θετικό πρόσημο στις αυριανές ανάγκες του κλάδου. Ωστόσο, αυτό αποτελεί απλώς μία αφετηρία. Εφόσον ο απόφοιτος των τμημάτων αυτών δεν καλλιεργήσει δεξιότητες ή ικανότητες και δεν στοχεύσει σε μία εξειδίκευση, η οποία θα του δώσει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, το θετικό αυτό πρόσημο δύναται να εξανεμιστεί. Η εξειδίκευση δύναται να προέλθει από την παρακολούθηση ενός Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, ή Π.Μ.Σ. εν συντομία, του οποίου σκοπός είναι εν γένει, η επιστημονική κατάρτιση και εξειδίκευση των φοιτητών, σε ορισμένα αντικείμενα και η ανάπτυξη συναφών ερευνητικών δραστηριοτήτων και εφαρμογών.

Παραλλήλως, ο φοιτητής πρέπει να αξιοποιήσει με γόνιμο τρόπο τις γνώσεις και τα παρεχόμενα, εκ των προγραμμάτων σπουδών, εφόδια, έχοντας όμως πάντοτε, ως βασική αρχή πως, πριν και υπεράνω όλων, ένας κλάδος, ένα τμήμα ή ένα επάγγελμα μη αρμόζον με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά μας, όσο και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αυριανής αγοράς εργασίας, αν δεν ανταποκρίνεται στις δικές μας επιθυμίες και επιδιώξεις, τότε ενδεχομένως να μην επαληθεύσει τις προσδοκίες μας.

Ποια είναι η κατάσταση για έναν απόφοιτο τμήματος Πληροφορικής στην αγορά εργασίας σήμερα;

Οι τελειόφοιτοι τμημάτων Πληροφορικής έχουν την ευκαιρία σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη, μέσω της πρακτικής άσκησης, η οποία συμβάλλει ενεργώς τόσο στην καλύτερη αξιοποίηση των κεκτημένων - κατά τη διάρκεια των σπουδών τους - γνώσεων και δεξιοτήτων όσο και στην ευκολότερη και επωφελέστερη ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Το τμήμα Πληροφορικής με εφαρμογές στη Βιοϊατρική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρωτοποριακό στον τομέα της επιστήμης Η/Υ και της Πληροφορικής, καθότι ιδρύθηκε για να καλύψει το υπάρχον κενό στον τομέα της εξειδίκευσης των εφαρμογών της Πληροφορικής στον χώρο της Ιατρικής, της Υγείας και της Βιολογίας εξασφαλίζει καλές επαγγελματικές προοπτικές στους πτυχιούχους, καθιστώντας τους ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας και έτοιμους να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες απαιτήσεις του επιστημονικού χώρου, τόσο της Πληροφορικής όσο και της Βιοϊατρικής. Οι δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης εντοπίζονται αφενός στον δημόσιο τομέα, σε θέσεις ανάπτυξης και επίβλεψης λειτουργίας νοσοκομειακού συστήματος πληροφοριών, διαχείρισης ηλεκτρονικού αρχείου νοσοκομείων, υπευθύνου επιλογής ιατρικών μηχανημάτων, διαχειριστικής παρακολούθησης προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης διαφόρων υπουργείων, αφετέρου στα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, ως διδακτικό ερευνητικό προσωπικό σε ερευνητικά θέματα, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, ως επιστημονικοί υπεύθυνοι τηλεϊατρικής, εφαρμογών ηλεκτρονικών υπολογιστών, σε ιατρικές συσκευές για επεξεργασία βιοσημάτων ή εικόνων σχεδιασμού και έρευνας, σε ερευνητικά τμήματα μεγάλων εταιρειών για τη βελτίωση νέων ιατρικών μηχανημάτων τεχνητών οργάνων.

Τέλος, θα θέλατε να μας πείτε ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι ειδικότητες της Πληροφορικής με τη μεγαλύτερη ζήτηση στην αγορά εργασίας σήμερα;

Ενδεικτικό της μεγάλης ζήτησης των αποφοίτων από τμήματα Πληροφορικής είναι η δυσκολία εξεύρεσης υποψηφίων διδακτόρων. Οι απόφοιτοί μας δέχονται κάποιες προσφορές εργασίας, και μόλις ολοκληρώσουν ένα Π.Μ.Σ., ευρίσκουν εργασία και δεν συνεχίζουν προς απόκτηση διδακτορικού διπλώματος.

Περαιτέρω, υπάρχει ανταγωνισμός προσλήψεων «καλών» αποφοίτων. Μία λύση απορρόφησης περισσοτέρων αποφοίτων ελληνικών πανεπιστημίων από την αγορά εργασίας στην Ελλάδα είναι η καλλιέργεια των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων (soft skills) τους, ώστε να ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή τους. Στην Ελλάδα υπάρχει δυσκολία εξεύρεσης αποφοίτων, διότι αφενός οι ικανοί είναι απελπισμένοι από το υπάρχον κλίμα, λόγω της κρίσης και μεταναστεύουν, χωρίς να ασχοληθούν με τη διαδικασία αναζήτησης εργασίας στον τόπο τους, αφετέρου από αρκετούς απομένοντες ή παραμένοντες απουσιάζουν οι κοινωνικές δεξιότητες. Δεν αρκεί δηλαδή μόνον να είναι καλοί προγραμματιστές Η/Υ, αλλά πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται την παρουσία τους. Είναι πολύ σημαντικό για την αγορά εργασίας να ευρίσκεται κάποιος σε περιβάλλον ομάδας. Υπάρχουν εκπρόσωποι εταιρειών, οι οποίοι προτιμούν να προσλάβουν ένα άτομο μετρίων γνώσεων, έχον όμως τη διάθεση να εξελιχθεί και να μάθει, παρά να προσλάβουν έναν άριστο φοιτητή, ο οποίος πρέπει να είναι απομονωμένος και αποκλεισμένος, διότι δυσκολεύεται να επικοινωνήσει με τον συνάδελφο ή τον συνεργάτη του.

Πάντως, χωρίς να έχω πραγματοποιήσει κάποιου είδους έρευνα για τις προοπτικές στην αγορά εργασίας, θεωρώ ότι υπάρχει ζήτηση για τους τομείς της Πληροφορικής της Υγείας, της Ασφάλειας Δικτύων Η/Υ, τις Εφαρμογές Λογισμικού Κινητών Συσκευών, καθώς και το e-Εμπόριο, ενώ σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα για τους τομείς της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Ρομποτικής, της Βιοπληροφορικής, της Υπολογιστικής Βιολογίας και άλλες ειδικότητες, οι οποίες συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου.

Μίνα Βασιλοπούλου,

Υπεύθυνη Δημοσιογραφικού Περιεχομένου Skywalker.gr

ΠΗΓΗ