Ριζική αναδιαμόρφωση των μεταπτυχιακών σπουδών στην Ελλάδα επιφυλάσσει το σχέδιο που φαίνεται ότι προκρίνει το υπουργείο Παιδείας και, σύμφωνα με πληροφορίες, προωθεί με ταχείς ρυθμούς.
Στόχος, ένα σχέδιο νόμου μέχρι τις αρχές Αυγούστου, βασική επιδίωξη του οποίου είναι οι προσιτές, αναβαθμισμένες και αξιόπιστες μεταπτυχιακές σπουδές μέσω ενός πλαισίου που, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες:
α) Παρέχει προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών (ΠΜΣ) ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση των υποψηφίων, καθώς δεν αποκλείεται κανένας.
β) Περιορίζει τις αμοιβές των διδασκόντων, οι οποίοι δεν μπορούν να συμμετέχουν σε περισσότερα από δύο ΠΜΣ, εκ των οποίων το ένα πρέπει να είναι στο Ιδρυμα όπου υπηρετούν και χωρίς αμοιβή.
γ) Συμπυκνώνει τις σπουδές σε μονοετή προγράμματα και μόνο κατ’ εξαίρεση (έως) διετή.
δ) Καθιερώνει αξιολογικές διαδικασίες με σκοπό την καθαρή διάκριση από προπτυχιακά προγράμματα.
ε) Αναβαθμίζει τα ακαδημαϊκά κριτήρια των διδακτορικών σπουδών με την καθιέρωση εξεταστικής διαδικασίας (παρουσία πρότασης σε επιτροπή) για την έγκρισή τους, παραπέμποντας σε διεθνή μοντέλα, όπως των ΗΠΑ.
Ο κεντρικός έλεγχος
Σημαντικό είναι δε το γεγονός ότι μόλις τεθεί σε εφαρμογή το νέο πλαίσιο, όλα τα Προγράμματα που λειτουργούν αυτή τη στιγμή στη χώρα θα υποβληθούν εξ αρχής σε αξιολόγηση.
Σύμφωνα με την προτεινόμενη ρύθμιση, υπεύθυνη για την έγκριση των προτεινόμενων ΠΜΣ θα είναι η Σύγκλητος των Ιδρυμάτων, ενώ ο οικονομικός έλεγχος θα γίνεται από το υπουργείο Παιδείας.
Μετά τις αντιδράσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας, τις διαπραγματεύσεις και τις παλινωδίες των τελευταίων μηνών, το υπουργείο Παιδείας επανέρχεται αποφασισμένο να ξεκαθαρίσει γρήγορα τη θέση του και κατ’ επέκταση το τοπίο των μεταπτυχιακών σπουδών στη χώρα.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, το κείμενο που αποτελεί τον οδηγό για τη δημιουργία του θεσμικού πλαισίου των μεταπτυχιακών σπουδών είναι η πρόταση της επιτροπής υπό τον καθηγητή Κώστα Γαβρόγλου, η οποία, άλλωστε, αποτελεί μέρος της πρότασης για τον Ενιαίο Χώρο Εκπαίδευσης και Ερευνας.
Παρά τον μεγάλο θόρυβο που προκάλεσαν οι αρχικές πρωτοβουλίες του υπουργείου και παρά τις πιέσεις που ασκήθηκαν με αιτούμενο έως και την εγκατάλειψη της ιδέας της ρύθμισης του χώρου -«εσωτερική διαδικασία η διαχείριση των μεταπτυχιακών» έχει πει η Σύνοδος των πρυτάνεων-, το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να αφαιρέσει το θέμα από τη λίστα των μεγάλων εκκρεμοτήτων.
Με αλλαγές από τις αρχικές προτάσεις αλλά χωρίς παρεκκλίσεις από τη βασική επιδίωξη να μπει μια τάξη στον χώρο των ΠΜΣ, όπως άλλωστε έχει πολλές φορές δηλώσει και η αρμόδια αν. υπουργός Σία Αναγνωστοπούλου που ηγείται όλης αυτής της προσπάθειας.
Προς επίρρωση, το απαιτητικό πλαίσιο λειτουργίας των ΠΜΣ, που ίσως δεν προκαλέσει ενθουσιασμό σε μερίδα της πανεπιστημιακής κοινότητας και σε ορισμένες διοικήσεις, αλλά επιτέλους θέτει ακαδημαϊκές και οργανωτικές προδιαγραφές σε ένα πεδίο σπουδών που είχε ραγδαία και αναπόφευκτα στρεβλή ανάπτυξη τα τελευταία 15 χρόνια.
Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 737 ΠΜΣ, από τα οποία τα 214 (29%) προσφέρονται δωρεάν και τα 523 (71%) με δίδακτρα. Η τιμή των διδάκτρων ξεκινά από μερικές εκατοντάδες ευρώ, αλλά αγγίζει και τις 15.000 ευρώ. Τα συνολικά έσοδα από τα ΠΜΣ είναι πάνω από 20 εκατ. ετησίως.
Από αυτά, το 25% χρησιμοποιείται για την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων των Ιδρυμάτων, το 10% είναι παρακράτηση των ΕΛΚΕ και το υπόλοιπο 65% για την κάλυψη των εξόδων του ΠΜΣ.
Οι αμοιβές προσωπικού κυμαίνονται από το 15% έως το 100% του προϋπολογισμού του ΠΜΣ, οι δε αμοιβές των διδασκόντων από 0% έως 90% του προϋπολογισμού.
«Τα ελληνικά Ιδρύματα θα παρέχουν ΠΜΣ στο μέτρο των δυνατοτήτων τους», λένε παράγοντες του διαλόγου, επισημαίνοντας παράλληλα την προσπάθεια να ανακουφιστούν οικονομικά οι οικογένειες, να αναβαθμιστούν οι μεταπτυχιακές σπουδές και, εν τέλει, να αντιμετωπίσουν όλα τα Ιδρύματα με υπευθυνότητα αυτόν τον κλάδο.
Σε ερωτήσεις μας για νέες αντιδράσεις ή το ενδεχόμενο να καταργηθούν ΠΜΣ σε πολλά Ιδρύματα, η απάντηση ήταν η καταγραφή της παρούσας κατάστασης. Τα πιο πολλά μεταπτυχιακά με δίδακτρα παρέχονται από τα ΤΕΙ και τα οικονομικά Ιδρύματα-Τμήματα. Γιατί το ΕΜΠ ή το Πάντειο ή το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει δωρεάν ΠΜΣ; ρωτούν με νόημα.
Οι εννέα βασικές ρυθμίσεις
Σύμφωνα λοιπόν με την πρόταση της επιτροπής, όπως διαμορφώθηκε στο πλαίσιο της συζήτησης της Επιτροπής Διαλόγου και ύστερα από τις παρατηρήσεις αρκετών ακαδημαϊκών και επιστημόνων που συμμετείχαν στον διάλογο, οι βασικές ρυθμίσεις είναι:
1. Αν το Ιδρυμα αδυνατεί να ανταποκριθεί στο κόστος, τότε το Τμήμα θα μπορεί να ορίζει ένα τέλος εγγραφής. Υποψήφιοι των οποίων το εισόδημα ή η οικογενειακή κατάσταση δεν επιτρέπουν την καταβολή του τέλους εγγραφής θα απαλλάσσονται ολοκληρωτικά από αυτή την υποχρέωση.
Οι υποψήφιοι δεν θα καταθέτουν τα σχετικά οικονομικά στοιχεία παρά μόνον αφού γίνουν δεκτοί στο ΠΜΣ. Το τέλος εγγραφής ανά φοιτητή υπολογίζεται με τον εξής τρόπο:
Από το συνολικό κόστος αφαιρείται το ποσό που εξασφαλίζεται από το Ιδρυμα ή από άλλη πηγή, το ποσό που μένει διπλασιάζεται και διαιρείται διά του αναμενόμενου αριθμού φοιτητών*. (Σ.σ.: Το εισοδηματικό κριτήριο προτείνεται να μην προσδιοριστεί σε ευρώ αλλά σε ποσοστό πληθυσμού.
Αν. π.χ. όσοι δηλώνουν 21.000 ευρώ αποτελούν το 50% του πληθυσμού, τότε όλοι αυτοί δεν θα πληρώνουν τέλος εγγραφής).
2. Στις περιπτώσεις όπου στα λειτουργικά κόστη συμπεριλαμβάνονται κονδύλια για πρόσληψη προσωπικού, θα πρέπει να υπάρχει πρόνοια για την πρόσληψη νέων επιστημόνων.
Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή μελών ΔΕΠ, ΕΠ και ερευνητών σε ΠΜΣ, θα πρέπει να υιοθετηθεί ο «κανόνας του 2»: Οι συμμετέχοντες θα επιτρέπεται να διδάσκουν σε δύο το πολύ ΠΜΣ, εκ των οποίων το ένα τουλάχιστον στον φορέα όπου υπηρετούν και για το οποίο δεν θα αμείβονται.
3. Τα προγράμματα σπουδών, όπως και οι τρόποι διδασκαλίας, θα πρέπει να διαφέρουν με εμφανή και ουσιαστικό τρόπο από τα αντίστοιχα προπτυχιακά προγράμματα, ώστε να δοθεί τέλος στο φαινόμενο ένα τμήμα του προγράμματος του ΠΜΣ να είναι ουσιαστικά η επανάληψη προπτυχιακών μαθημάτων, όπως συμβαίνει σε πολλά ΠΜΣ.
4. Τα ΠΜΣ θα πρέπει να είναι οργανωμένα με έναν συνεκτικό τρόπο και να περιλαμβάνουν μαθήματα ή και πρακτική άσκηση που να μπορεί να ολοκληρωθεί στη διάρκεια ενός έτους. Παρ’ όλα ταύτα, όταν υπάρχουν ιδιαίτερες συνθήκες, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα μπορεί να επεκταθεί και πέραν του έτους, χωρίς να ξεπερνά σε διάρκεια τα δύο έτη.
5. Εάν υπάρχει μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στα υπολογιζόμενα έσοδα και το λειτουργικό κόστος, το ΠΜΣ θα πρέπει να επανασχεδιαστεί εξ αρχής για την επόμενη χρονιά.
6. Οι υποψήφιοι που θέλουν να συνεχίσουν για Διδακτορικό οφείλουν να καταθέσουν στο Τμήμα ενδιαφέροντός τους σύντομη πρόταση της διατριβής τους, τη διπλωματική εργασία του μεταπτυχιακού τους και βιογραφικό σημείωμα.
7. Ο κάθε υποψήφιος επιλέγει έναν επιβλέποντα καθηγητή και, αν συμφωνήσουν, ακολουθεί παιδαγωγική εγγραφή του υποψήφιου διδάκτορα (με δικαίωμα αναβολής στράτευσης, φοιτητικό εισιτήριο και ιατρική κάλυψη).
8. Το αρμόδιο Τμήμα δημιουργεί ένα μητρώο μελών ΔΕΠ, ΕΠ και ερευνητών από το οικείο ή άλλα Τμήματα ή Ερευνητικά Κέντρα.
9. Σε διάστημα έξι μηνών, ο υποψήφιος διδάκτορας ετοιμάζει μια αναλυτική πρόταση (στα ελληνικά και σε άλλη γλώσσα) και την παρουσιάζει σε μια πενταμελή επιτροπή (με κλήρωση από τους 7 που προτείνει ο επιβλέπων καθηγητής από το Μητρώο). Η επιτροπή μπορεί να κάνει υποδείξεις και ψηφίζει αν θα γίνει δεκτή ή όχι. Αν όχι, υπάρχει δικαίωμα για ακόμη μία εξέταση εντός εξαμήνου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου