Παραγωγή αιθέριων ελαίων

Σε «limit up» οι τιμές των αιθέριων ελαίων στο «χρηματιστήριο» των αποδόσεων, με τη δημιουργία μιας πλήρως καθετοποιημένης μονάδας να προβάλλει ως μια σοβαρή επενδυτική ευκαιρία με προοπτική εσόδων έως και 9.000 ευρώ.

Ο παραγωγός ή ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο σε εξευτελιστικές τιμές

Με καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αιθέριων ελαίων με καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών έκτασης 10 στρεμμάτων και εφόσον τηρηθούν οι κανόνες του marketing, μπορεί η δραστηριότητα αυτή να δώσει ικανοποιητικό εισόδημα που θα φθάνει τα 900 ευρώ το στρέμμα.

Το κόστος της επένδυσης -όπως αναφέρει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο γεωπόνος Κάσσανδρος Γάτσιος- ανέρχεται στα επίπεδα των 210.000 ευρώ περίπου. Ο ιδιαίτερα εξειδικευμένος εξοπλισμός έχει ένα κόστος της τάξεως των 130.000, κύριο στοιχείο του οποίου είναι το ξηραντήριο από το οποίο διέρχονται οι τόνοι της συγκομιζόμενης χορτόμαζας, και επιπλέον τα μηχανήματα κοπής, καθαρισμού, αποφύλλωσης, ταξινόμησης, διαλογής, συσκευασίας.

Το δε κόστος εγκατάστασης ενός αποστακτηρίου για την παραγωγή αιθέριων ελαίων ξεκινά από 80.000 ευρώ περίπου. Οσον αφορά πάντως τα απαιτούμενα κεφάλαια, το επόμενο διάστημα θα επανακτηθεί η δυνατότητα επιδοτήσεων από το πρόγραμμα του ΕΣΠΑ.

Το μεγάλο πλεονέκτημα με τη μεταποίηση των αρωματικών φυτών είναι ότι σε μια σωστά καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών δεν υπάρχει ενδεχόμενο να μείνει αδιάθετο ή να αλλοιωθεί κάποιο προϊόν της, καθώς σε κάθε περίπτωση μετακυλίεται το αδιάθετο υλικό στην επόμενη αγορά. Εάν π.χ. δεν διατεθούν ποσότητες νωπών -φρέσκων- αρωματικών φυτών αυτές οι ποσότητες δεν χάνονται γιατί εύκολα θα περάσουν από το ξηραντήριο και τον άλλο μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας και στη συνέχεια θα διατεθούν σαν ξηρό φυτικό υλικό.

Εάν πάλι δεν είναι δυνατό να πωληθούν όλες οι ποσότητες των ξηραμένων φυτικών υλικών, μπορούν εύκολα να αποσταχθούν στην αποστακτική μονάδα και να διατεθούν ως αιθέριο έλαιο.

Ο παραγωγός ή ομάδα παραγωγών που εγκαθιστά μια καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αρωματικών φυτών και αιθέριων ελαίων γίνεται συγχρόνως και επιχειρηματίας, γιατί σπάνια πλέον δίνει το πρωτογενές προϊόν του στον χονδρέμπορο κοψοχρονιά και σε εξευτελιστικές τιμές.

Επειδή με τον μηχανολογικό εξοπλισμό της μονάδας του έχει πλέον δώσει υπεραξία στο προϊόν του, επιτυγχάνει πολύ υψηλότερες τιμές στις ξένες αγορές και το κυριότερο έχει τη δυνατότητα να διαθέτει τελικά προϊόντα σύμφωνα με τις ανάγκες και προδιαγραφές των μεγάλων οίκων εμπορίου της ΕΕ, που αποκλειστικά διακινούν παγκοσμίως τα προϊόντα αυτά.

Η προώθηση και εμπορία των αρωματικών φαρμακευτικών φυτών και των αιθερίων ελαίων είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθορίζουν ουσιαστικά την οικονομικότητα του όλου εγχειρήματος. Αγορές υπάρχουν και μάλιστα με αρκετά περιθώρια ώστε να απορροφήσουν την όποια ελληνική παραγωγή.

Η είσοδος σε νεόφερτους είναι σίγουρα εφικτή, αλλά και δύσκολη. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή είσοδο και εδραίωση, ιδιαίτερα στις ξένες αγορές, είναι: προϊόντα υψηλής ποιότητας και κυρίως σταθερότητα και συνέχεια στην παράδοση.

Συμβουλές

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι υποψήφιοι επενδυτές 

Συμβουλές για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με τον συγκεκριμένο κλάδο:

• Δημιουργία μικρών ευέλικτων ομάδων που θα θελήσουν να δοκιμάσουν διάφορα είδη αρωματικών φυτών. Η καταγραφή των αυτοφυών αρωματικών φυτών στην ευρύτερη περιοχή θα αποτελέσει οδηγό για τα πρώτα υπό δοκιμή είδη, καθώς θα είναι πιο εύκολος ο εγκλιματισμός τους στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής.

• Εδαφολογικές αναλύσεις για τη γνώση της ποιότητας των εδαφών αλλά και των ειδών που μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα.

• Δοκιμαστικές καλλιέργειας σε μικρή έκταση σε διάφορες περιοχές με συμμετοχή και καθοδήγηση γεωπόνων.

• Καταγραφή ημερολογιακά του χρόνου απασχόλησης και προσδιορισμός του κόστους παραγωγής ανά είδος και του καθαρού εισοδήματος που μπορεί να προκύψει για τους παραγωγούς.

• Καταγραφή της απόδοσης σε χλωρό και ξηρό βάρος και ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις των αιθέριων ελαίων.

• Ερευνα αγοράς σε Ελλάδα και εξωτερικό.

• Τελική επιλογή των ειδών που θα καλλιεργηθούν.

Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα αγοράς που έγινε, διαπιστώθηκε ότι έχει μεγάλη σημασία το προϊόν από άποψη χαρακτηριστικών αλλά και το αν είναι βιολογικό ή όχι.

Για παράδειγμα, η τιμή πώλησης για συμβατική ρίγανη με υψηλή απόδοση σε έλαιο και υψηλή περιεκτικότητα σε καρβακρόλη ξεκινούσε στην Ελλάδα από 1,8 ευρώ το κιλό και έφτανε τα 2,2 έως 2,3 ευρώ για συμβολαιακή γεωργία.

Αντίθετα, η τιμή στη βιολογική ρίγανη με τα ίδια χαρακτηριστικά κυμαινόταν από 5 έως και 6,5 ευρώ το κιλό. Οι τιμές στο εξωτερικό είναι πολύ υψηλότερες.

Δυναμικός κλάδος

Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά μπορούν να αποτελέσουν μια καλή εναλλακτική πρόταση που θα συμβάλει όχι μόνο στη δημιουργία συμπληρωματικού εισοδήματος αλλά και να εξελιχθεί σε έναν από τους δυναμικούς κλάδους αγροτικής παραγωγής.

Τα αιθέρια έλαια αποτελούνται από οργανικές ουσίες, των οποίων η σύνθεση διαφέρει στα διάφορα είδη και τις διάφορες ποικιλίες των αρωματικών φυτών.

Το άρωμα ενός αιθέριου ελαίου αποτελεί τον συνδυασμό όλων των συστατικών του, με αποτέλεσμα η παρουσία συστατικών που ευρίσκονται σε ποσοστό πολύ μικρό, της τάξεως του 1%, έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή της ουσίας του αρώματος.

Τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα ως αρωματικές ουσίες, στη σύνθεση των αρωμάτων και στα φαρμακευτικά σκευάσματα λόγω των δραστικών τους συστατικών αλλά και ως βελτιωτικά της οσμής και της γεύσης.

Επίσης χρησιμοποιούνται στην αρωματοθεραπεία για την αντιμετώπιση διάφορων ασθενειών.

Ποιες μέθοδοι χρησιμοποιούνται για την απόσταξη των φυτών

Η παραλαβή των αιθέριων ελαίων γίνεται με απόσταξη. Οι μέθοδοι απόσταξης είναι οι εξής:

Υδραπόσταξη: Είναι η πιο απλή και η πλέον οικονομική μέθοδος και χρησιμοποιείται για την παραλαβή σχεδόν από όλα τα φαρμακευτικά φυτά. Η βάση της μεθόδου στηρίζεται στην τοποθέτηση του φυτικού υλικού στον άμβυκα που περιέχει νερό. Η θέρμανση του άμβυκα γίνεται με διάφορους τρόπους. Με αυτή τη μέθοδο αποστάζονται άνθη, καρποί, πέταλα, ρίζες, κ.λπ. Τα πλεονεκτήματα είναι:

• Απλή μέθοδος

• Μικρό κόστος εγκατάστασης

• Εύκολη μεταφορά αποστακτήρα

• Κατάλληλη μέθοδος για τριμμένους καρπούς και ρίζες.

Τα μειονεκτήματα είναι:

• Απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο από τις άλλες μεθόδους

• Εχει μικρότερη απόδοση σε αιθέριο έλαιο

• Παράγεται αιθέριο έλαιο κατώτερης ποιότητας.

Υδρο-ατμο-απόσταξη: Στην περίπτωση αυτή το φυτικό υλικό δεν έρχεται σε άμεση επαφή με το νερό, επειδή τοποθετείται σε ένα πλέγμα που βρίσκεται επάνω από την επιφάνεια του νερού. Η θέρμανση του νερού γίνεται με τους ίδιους τρόπους που θερμαίνεται στην προηγούμενη μέθοδο.

Η μέθοδος αυτή σε σχέση με την υδραπόσταξη πλεονεκτεί στο:

• Παράγεται καλύτερης ποιότητας αιθέριο έλαιο

• Καταναλώνονται μικρότερες ποσότητες καυσίμων.

Με υδρατμούς: Η μέθοδος αυτή είναι πιο σύγχρονη, και χρησιμοποιείται σε ευρεία κλίμακα από βιομηχανίες για μεγάλες παραγωγές.

Ο ατμός παράγεται σε ειδικό ατμολέβητα και εισάγεται υπό πίεση στον άμβυκα από μία σωλήνωση που βρίσκεται στον πυθμένα του άμβυκα. Τα πλεονεκτήματα είναι:

• Δίνει αιθέριο έλαιο καλύτερης ποιότητας

• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επεξεργασία μεγάλου όγκου φυτικού υλικού

• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για όλα τα είδη φυτικού υλικού, εκτός από τα άνθη και τα κονιορτοποιημένα υλικά.

Με στροβιλο-απόσταξη: Ο άμβυκας στο συγκρότημα αυτό έχει διπλά τοιχώματα για να κυκλοφορεί ο ατμός που θερμαίνει το περιεχόμενό του, νερό και φυτικό υλικό. Στον πυθμένα του έχει ένα κοπτικό εργαλείο που περιστρέφεται και τεμαχίζει το φυτικό υλικό. Τα πλεονεκτήματά του είναι:

• Καταναλώνει τη μισή ποσότητα ατμού

• Εχει μεγάλη ταχύτητα αποστάξεως.

• Μικρότερο χρόνο αποστάξεως

• Καλύτερη ποιότητα αιθέριου ελαίου

• Πλήρη παραλαβή το αιθέριου ελαίου

• Κατάλληλο για όλα τα είδη φυτικού υλικού

Υδροδιαχυτική απόσταξη: Διαφέρει από τα κλασικά αποστακτήρια, στο ότι ο ατμός μπαίνει από την κορυφή του άμβυκα και κινείται προς τα κάτω, ενώ στα παραδοσιακά κινείται αντίθετα. Στην περίπτωση αυτή ο άμβυκας αντί να θερμαίνεται ψύχεται. Το σύστημα λειτουργεί με υποπίεση. Τα πλεονεκτήματά του είναι:

• Μείωση στο μισό του χρόνου απόσταξης,

• Μείωση του χώρου που καλύπτει το συγκρότημα

• Καλύτερη ποιότητα αιθέριου ελαίου.

Συνθήκες απόσταξης

Η απόσταξη μπορεί να γίνει σε διαφορετικές ατμοσφαιρικές πιέσεις: 

Με ατμοσφαιρική πίεση: Είναι ο πιο συχνός τρόπος αποστάξεως.

Με μειωμένη πίεση: Είναι καλύτερος τρόπος επειδή δεν αλλοιώνονται τα συστατικά των αιθέριων ελαίων. Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις παραγωγής αιθέριων ελαίων μεγάλης αξίας.

Με υψηλή πίεση: Μπορεί να χρησιμοποιηθεί απόσταξη υπό υψηλή πίεση. Η μέθοδος χρησιμοποιείται σε ρίζες, σπέρματα, φύλλα πεύκου, κλπ. Η πίεση που επικρατεί στον άμβυκα είναι δύο ατμόσφαιρες.

Το πλεονέκτημα της μεθόδου είναι

• Μειώνεται ο χρόνος απόσταξης

• Αυξάνει η σχέση του αιθέριου ελαίου προς το νερό στο απόσταγμα.

Το μειονέκτημα είναι:

• Η αύξηση της πίεσης προκαλεί αποσύνθεση μερικών συστατικών των αιθέριων ελαίων.

Η διατήρηση των αιθέριων ελαίων

Θα πρέπει τα αιθέρια έλαια να διατηρούνται σε κατάλληλες συνθήκες περιβάλλοντος. Οι παράγοντες που επιδρούν είναι:

• Η θερμοκρασία του περιβάλλοντος: να είναι μερικούς βαθμούς επάνω από το μηδέν.

• Το φως: πρέπει να διατηρούνται σε αδιαφανή δοχεία.

• Το νερό: πριν από την αποθήκευση υφίστανται αφυδάτωση.

• Ο αέρας: πρέπει τα δοχεία να γεμίζουν τελείως.

• Δοχεία αποθήκευσης: κατάλληλα είναι τα γυάλινα δοχεία ή τα μεταλλικά από ανοξείδωτο χάλυβα.

ΠΗΓΗ