Η οικονομική κρίση βρήκε την ελληνική ναυτιλία με ισχυρές αντιστάσεις, αλλά και ενισχυμένες προοπτικές.
Με την εξωστρέφεια που τη διακρίνει, η ναυτιλία μαζί με τον τουρισμό αποτελούν τους μόνους κλάδους της ελληνικής οικονομίας που προσφέρουν εμπορικό πλεόνασμα, ενώ ειδικά ο τομέας της ναυτιλίας υπολογίζεται πως απασχολεί περίπου 200.000 εργαζόμενους (σε ποντοπόρα, ακτοπλοΐα και κρουαζιέρα).
Το μέγεθος και η δυναμική της μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στην απορρόφηση ανέργων (πτυχιούχων και μη), καθώς η ελληνόκτητος ναυτιλία έχει την προοπτική να προσφέρει πολυάριθμες θέσεις εργασίας στους νέους που βρίσκονται εκτός αγοράς.
Προϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη σύγχρονης ναυτικής εκπαίδευσης που να «γεφυρώσει» το χάσμα των νέων με το ναυτικό επάγγελμα και να τους εξασφαλίσει μια καριέρα με προοπτικές αλλά και υψηλές αμοιβές.
Η «Εργασία» παρουσιάζει ένα αφιέρωμα σχετικά με τις δυνατότητες πρόσληψης στο Εμπορικό Ναυτικό, τις δημόσιες και ιδιωτικές σχολές που εκπαιδεύουν ή καταρτίζουν τους ενδιαφερόμενους, αλλά και αγγελίες που «τρέχουν» σε εταιρείες του κλάδου.
Η κρίση έφερε τους νέους πιο κοντά στη θάλασσα
Το ναυτικό επάγγελμα ήταν μέχρι πρότινος απαξιωμένο στα «μάτια» της ελληνικής οικογένειας, η οποία προτιμούσε να βολέψει τα παιδιά της σε μια δημόσια υπηρεσία, από το να τα δει να ταξιδεύουν στη θάλασσα.
Ομως τα δεδομένα άλλαξαν, και ο σνομπισμός απέναντι στη ναυτιλία υποχώρησε. Η «μάστιγα» της ανεργίας που πλανάται πάνω από 1,5 εκατομμύριο Ελληνες, εξώθησε πολλούς νέους στο να δοκιμάσουν την τύχη τους στον ναυτιλιακό κλάδο, που υπόσχεται διάρκεια απασχόλησης και υψηλές αποδοχές.
Οι σχολές Πλοιάρχων και Μηχανικών του Εμπορικού Ναυτικού κατακλύστηκαν από υποψηφίους των πανελλαδικών εξετάσεων την τελευταία διετία, οι οποίοι τις δήλωναν μάλιστα και ως πρώτη προτίμηση. Από την άλλη πλευρά, δεκάδες άνεργοι πτυχιούχοι, άσχετοι με το ναυτικό επάγγελμα, συνωστίζονταν έως και πέρυσι στο Μητρώο Ναυτικής Εργασίας προκειμένου να βγάλουν ναυτικό φυλλάδιο.
«Δύο από τα πιο σημαντικά θέματα, που έδρασαν ανασταλτικά στην απορρόφηση των ναυτικών, ήταν το όριο ηλικίας και η ύπαρξη πολλών νέων ναυτικών, οι οποίοι στράφηκαν στο ναυτικό επάγγελμα λόγω μη ύπαρξης εργασίας στην ξηρά και οι οποίοι δεν διαθέτουν ειδικότητα ή προϋπηρεσία, ώστε να απορροφηθούν», τονίζει ο κ. Νίκος Μανιάς, Τμηματάρχης Γραμματείας-Διαχείρισης του Γραφείου Ευρέσεως Ναυτικής Εργασίας.
Η ανεργία που πλήττει τους αξιωματικούς και γενικότερα τα ελληνικά πληρώματα των πλοίων αυξήθηκε κατά την τετραετία 2010-2013 κατά 101,7%. Τα συνολικά ποσοστά αύξησης κατά την τριετία 2010-2012 για τους Αξιωματικούς Καταστρώματος φτάνουν το 109%, για τους Αξιωματικούς Μηχανής το 72% και για τις υπόλοιπες ειδικότητες το 62%. Σύμφωνα με τα στοιχεία του γραφείου Απασχόλησης του Γ.Ε.Ν.Ε., υπάρχει ζήτηση και απορρόφηση γενικά για Μηχανικούς Α΄ και Β΄.
Επίσης υπάρχει ζήτηση και απορρόφηση Πλοιάρχων Α΄ για πλοία LNG και χημικά, όπου απαιτούνται αντίστοιχα σχετικά πιστοποιητικά. Επιπλέον, κατά την αλιευτική περίοδο, ζητούνται Κυβερνήτες με προϋπηρεσία σε αλιευτικά σκάφη. Οσον αφορά τις λοιπές ειδικότητες, μόνο για τους θερινούς μήνες, υπάρχει ζήτηση για Κυβερνήτες και Μηχανοδηγούς, ιδιαιτέρως για επιβατηγά και τουριστικά σκάφη, ενώ για ειδικότητες όπως οι ναύκληροι, οι ναύτες, οι θαλαμηπόλοι κ.λπ. η ζήτηση είναι μηδενική. Στα κατώτερα πληρώματα, κυριαρχούν οι ξένοι υπήκοοι.
Κυρίως για λόγους κόστους. Αλλωστε ο ίδιος ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, σε πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή επεσήμανε πως η ελληνική πλοιοκτησία έχει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. «Η διαχείριση του ελληνόκτητου πλοίου είναι 20% φθηνότερη από οποιοδήποτε άλλο πλοίο στον κόσμο. Οταν όμως μπαίνει ελληνικό πλήρωμα, αυτό το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα χάνεται».
Μισθοί από 2.000 έως 10.000 ευρώ
Ισχυρό δέλεαρ για την επιλογή της ναυτικής καριέρας αποτελούσε ανέκαθεν το σκέλος των οικονομικών απολαβών.
Οι κατώτατες καθαρές μηνιαίες αποδοχές σύμφωνα με την τελευταία συλλογική σύμβαση του 2011, είναι σχεδόν 35%-40% χαμηλότερες των μισθών που υπάρχουν στην αγορά και αποτελούν αντικείμενο διαπραγμά-τευσης του εργαζόμενου με τον πλοιοκτήτη. Πάντα σε άμεση συνάρτηση με την κατηγορία του πλοίου, αλλά και τη σημαία του. Για φορτηγά πλοία ο μισθός του Καπετάνιου Α' κυμαίνεται από 8.500 έως 10.000 ευρώ, του Καπετάνιου Β' μπορεί να φτάσει τα 8.000 ευρώ και του Καπετάνιου Γ' τα 7.000 ευρώ. Αντίστοιχα οι Μηχανικοί Α' αμείβονται με 8.000 ευρώ τον μήνα, ενώ οι Μηχανικοί Β' με 7.000 ευρώ τον μηνά. Οι πραγματικοί μισθοί στα κατώτατα πληρώματα κυμαίνονται σε 2.000 ευρώ.
Οταν πρόκειται για δεξαμενόπλοια, πλοία τύπου LNG, ή VLCC οι αμοιβές αυξάνονται επιπλέον κατά 30%, ενώ υψηλότερες είναι και οι αποδοχές των πληρωμάτων που εργάζονται σε πλοία με ξένη σημαία.
OI ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ
| ||
| Ειδικότητα |
Αποδοχές*
σε φορτηγά
πλοία
|
Αποδοχές*
σε δεξαμε-
νόπλοια
|
| Πλοίαρχος |
5.371,07
|
5.925,85
|
| Υποπλοίαρχος |
2.486,37
|
2.679,64
|
| Ανθυποπλοίαρχος |
2.179,30
|
2.347,39
|
| Δόκιμος Πλοίαρχος |
1.649,08
|
1.766,58
|
| Μηχανικός Α΄ |
5.180,97
|
5.546,10
|
| Μηχανικός Β΄ |
2.486,37
|
2.679,64
|
| Μηχανικός Γ΄ |
2.179,30
|
2.347,40
|
| Δόκιμος Μηχανικός |
1.644,84
|
1.762,34
|
| Ηλεκτρολόγος |
2.624,99
|
2.818,26
|
| Ναύκληρος |
2.069,90
|
2.215,92
|
| Ξυλουργός |
1.997,00
|
2.161,24
|
| Ναύτης |
1.883,76
|
2.020,50
|
| Ναυτόπαις |
1.345,09
|
1.444,81
|
| Μηχανοδηγός Α΄ |
2.257,94
|
2.425,35
|
| Μηχανοδηγός Β΄ |
2.037,88
|
2.187,25
|
| Αρχιθερμαστής |
2.013,84
|
2.161,24
|
| Λιπαντής |
1.997,00
|
2.143,02
|
| Θερμαστής |
1.934,33
|
2.075,22
|
| Καθαριστής με άδεια |
1.934,33
|
2.075,22
|
| Μάγειρας |
3.614,23
|
3.766,60
|
| Βοηθ. Μαγείρου με άδεια |
2.674,40
|
2.797,88
|
| Θαλαμηπόλος |
3.493,83
|
3.639,85
|
| Βοηθός Θαλαμηπόλου με άδεια |
2.674,40
|
2.797,88
|
| * Μηνιαίες αποδοχές υπηρεσίας σε πλοίο | ||
| Πηγή: Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία (ΠΝΟ) | ||
Οι αλλαγές με τη νέα ναυτική σύμβαση
«Οι Ελληνες ναυτικοί είναι οι καλύτεροι του κόσμου, όμως είναι λίγοι σε αριθμό και γι' αυτό κοστίζουν ακριβότερα. Αυτή τη διαφορά κόστους των Ελλήνων έναντι των ξένων ναυτικών την καλύπτουν επιδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα. Με την πρόσληψη Ελλήνων ναυτικών "χτίζεται" μια ναυτιλία που στηρίζεται σε άξια και ικανά στελέχη και όχι σε μισθοφόρους διαφόρων εθνικοτήτων», υποστηρίζει ο Αντώνης Ιορδανίδης, ιδιοκτήτης της εταιρείας Alpha Marine Services.
Από το καλοκαίρι του 2013 ξεκίνησε η εφαρμογή και στη χώρα μας της Σύμβασης Ναυτικής Εργασίας (MLC 2006) που αποσκοπεί στη διαμόρφωση ποιοτικότερων όρων εργασίας των ναυτικών. Η διεθνής αυτή σύμβαση θέτει αυστηρούς κανόνες στη σχέση πλοιοκτήτη- ναυτικού, προς όφελος του δεύτερου, οριοθετώντας κομβικής σημασίας παραμέτρους για το ναυτικό επάγγελμα, όπως κατώτερους μισθούς, συνθήκες και ώρες εργασίας, περιβάλλον διαβίωσης στο πλοίο, κανόνες σίτισης, άθλησης έως και ψυχαγωγίας. Η βελτίωση των όρων εργασίας βοηθούν στην αναβάθμιση του τρόπου ζωής του ναυτικού που ταξιδεύει, καθιστώντας το επάγγελμά του πιο ελκυστικό στους νέους. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με τις μισθολογικές απολαβές (που ήταν πάντοτε υψηλές), αλλά και τη μικρότερη διάρκεια των ταξιδιών (που περιορίζεται ακόμη και στο τρίμηνο ή στο εξάμηνο) δημιουργούν ένα περιβάλλον ευνοϊκό για όσους σκέπτονται να δοκιμάσουν το ναυτικό επάγγελμα.
«Η πολιτεία πρέπει να διαφημίσει στη νέα γενιά πως το πλοίο δεν είναι κάτεργο, αλλά ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον, που προσφέρει προοπτικές και υψηλές απολαβές. Ταυτόχρονα οι πλοιοκτήτες θα πρέπει να προτιμούν τους Ελληνες ναυτικούς, γιατί το αξίζουν και συγχρόνως δένονται με τον εργοδότη τους, κατά τρόπο που οι ξένοι υπήκοοι ποτέ δεν θα μπορέσουν», τονίζει ο κ. Ιορδανίδης.
Θ. Βενιάμης - Πρόεδρος της Ενώσης Ελλήνων Εφοπλιστών
Εκσυγχρονισμός στην εκπαίδευση
Ο Πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, Θεόδωρος Βενιάμης δηλώνει: «H ελληνόκτητη ναυτιλία προσφέρει χιλιάδες θέσεις εργασίας, όπως επιβεβαιώνεται και σε πρόσφατες μελέτες του Ινστιτούτου Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και της Boston Consulting Group (ΒCG). Επίσης, οι ίδιες μελέτες διαπιστώνουν ότι ο τομέας της ναυτιλίας έχει τη δυναμική να προσφέρει επιπλέον θέσεις εργασίας. Είναι όμως αλήθεια ότι το ελληνικό προσωπικό στα πληρώματα των πλοίων είναι δυσεύρετο. Η πολιτεία οφείλει να προχωρήσει σε διορθωτικές κινήσεις στο υπάρχον κανονιστικό πλαίσιο προκειμένου να είναι δυνατόν να έρθουν περισσότεροι άνθρωποι διαφόρων ειδικοτήτων να εργασθούν στη ναυτιλία με όρους ανταγωνιστικούς, σύμφωνους με τα όσα επικρατούν στην παγκόσμια ναυτιλία και στη διεθνή ναυτιλιακή αγορά εργασίας. Παράλληλα η πολιτεία πρέπει να προχωρήσει σε εκσυγχρονισμό του ισχύοντος συστήματος ναυτικής εκπαίδευσης, καθώς και στη δημιουργία ιδιωτικών ναυτικών σχολών».
Ευάγγελος Πιστιόλης
Εχει αναβαθμιστεί σημαντικά η ποιότητα ζωής στη θάλασσα
Ο κ. Ευάγγελος Πιστιόλης, Owner & CEO της ναυτιλιακής εταιρείας TOP Ships Inc, απαντάει στις ερωτήσεις του ενθέτου «ΕΡΓΑΣΙΑ»:
Ισχύει ότι οι εφοπλιστικές εταιρείες δεν βρίσκουν Ελληνες, προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των πλοίων τους σε ανθρώπινο δυναμικό;
Η ελληνική ναυτιλία πάντα λόγω και του μεγέθους της είχε αυξημένες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό. Από τη δεκαετία του 1980 και μετά, που ανέβηκε το βιοτικό επίπεδο στην Ελλάδα, οι ανάγκες δεν μπορούσαν πλέον να καλυφθούν από την εγχώρια αγορά, καθότι οι νέοι που επιθυμούσαν να εργαστούν στη θάλασσα ήταν πλέον λίγοι. Στη δεκαετία του 1990 και 2000, οι ευκαιρίες για καριέρα των νέων στην ξηρά αυξήθηκαν τόσο πολύ, που ακόμα λιγότεροι σκεφτόντουσαν να φύγουν μακριά από το σπίτι, την οικογένεια, τους φίλους και να κάνουν καριέρα στις αντίξοες συνθήκες της θάλασσας. Ως αποτέλεσμα οι εφοπλιστικές εταιρείες στράφηκαν σε άλλες παραδοσιακά ναυτικές χώρες, όπου μπορούσαν να προμηθευτούν μεγάλο αριθμό ναυτικών και τις περισσότερες φορές με πολύ χαμηλότερο κόστος. Σε αυτές τις χώρες οι εταιρείες είχαν μια συστηματική παρουσία όλα αυτά τα χρόνια στην αγορά εργασίας και έκαναν σημαντικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και σε υλικοτεχνικό υλικό, ώστε να εξασφαλίσουν με επιτυχία ανθρώπινο δυναμικό σύμφωνα με τις προδιαγραφές τους. Η κρίση και η ανεργία που αντιμετωπίζουμε σήμερα έχουν αλλάξει τα πράγματα. Πολλοί νέοι πλέον δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ένα αξιοπρεπές επάγγελμα, και ολοένα και περισσότεροι αναζητούν να κάνουν καριέρα στη θάλασσα.
Ποιες είναι οι προτάσεις της εταιρείας σας; Πιστεύετε ότι η πολιτεία μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα;
Θεωρούμε ότι θα πρέπει να γίνει μια συστηματική προσπάθεια για τη συνεργασία μεταξύ της πολιτείας και των εφοπλιστικών ενώσεων. Η πολιτεία θα πρέπει να δείξει έμπρακτα ότι αγκαλιάζει έναν κλάδο που έχει αποδειχτεί ένας από τους πλέον προσοδοφόρους της ελληνικής οικονομίας και να υιοθετήσει αποτελεσματικές πολιτικές που να εξυπηρετούν στην ουσιαστική αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στελεχών σύμφωνα με τις σημερινές ανάγκες της ναυτιλίας. Επίσης θα πρέπει να γίνει μια συστηματική προσπάθεια για ευρεία ενημέρωση ειδικά των νέων, ότι η ποιότητα ζωής στη θάλασσα έχει σημαντικά αναβαθμιστεί. Πρέπει οι νέοι να γνωρίζουν ότι ο ελληνόκτητος στόλος έχει σχεδόν ολοκληρωτικά ανανεωθεί με νεότευκτα πλοία, που εξασφαλίζουν απόλυτα αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
