Της Rina Chandran
Όταν ο Γάλλος πρόεδρος François Hollande παρουσίαζε το Νοέμβριο ένα σχέδιο που προέβλεπε φοροαπαλλαγές για τις επιχειρήσεις και υψηλότερους φόρους επί των πωλήσεων ως ένα τρόπο για να αναζωογονηθεί η οικονομία, ουσιαστικά αυτό δεν ήταν τίποτα άλλο παρά η εφαρμογή μιας ιδέας που είχε η οικονομολόγος Gita Gopinath. Η 41χρονη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ προωθεί τη φορολογική παρέμβαση ως ένα τρόπο δράσης για τις χώρες της ευρωζώνης που δεν μπορούν μέσω υποτίμησης να αλλάξουν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες τους. Αυτή η λεγόμενη ‘δημοσιονομική υποτίμηση’ βοηθά τη Γαλλία να βγει μπροστά σε μια εποχή ακραίων δημοσιονομικών περιορισμών, αναφέρει ο πρώην επικεφαλής της Airbus, Louis Gallois σε μια έκθεση για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της Γαλλίας που του ανέθεσε να συντάξει ο Hollande.
Ο τρόπος θεώρησης της ιδέας από την Gopinath πήρε σάρκα και οστά στη διάρκεια των ετών διδασκαλίας της στο Χάρβαρντ και στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου και ιδιαίτερα κατά την περίοδο που ήταν διδακτορική φοιτήτρια στο Πρίνστον, και δούλευε υπό την καθοδήγηση των οικονομολόγων Kenneth Rogoff, Pierre-Olivier Gourinchas και Ben Bernanke, που σήμερα είναι πρόεδρος της Federal Reserve. Ενώ η προηγούμενη δουλειά της για τους τρεχούμενους λογαριασμούς και το ισοζύγιο πληρωμών έλαβε επαίνους, είναι η πρόσφατη εστίαση της στα 17 κράτη της ευρωζώνης που έχει τραβήξει την προσοχή ηγετών κρατών. «Η Gita είναι ήδη μεγάλο αστέρι, θεωρείται κορυφαία στον κλάδο της, δηλαδή τα διεθνή μακροοικονομικά, και εξελίσσεται γρήγορα σε αυθεντία», λέει ο Rogoff σε ένα e-mail του. Θεωρεί ότι η στρατηγική που προτείνει για εσωτερική υποτίμηση στην ευρωζώνη «έχει ισχυρή επιρροή».
Η Gopinath, η πρώτη Ινδή γυναίκα που κατέχει μόνιμη έδρα στο Χάρβαρντ, μεγάλωσε στην πόλη Mysore της Νότιας Ινδίας. Όπως πολλοί μαθητές γυμνασίου από την Ινδία, ζήτησε τη συμβουλή των γονιών της σχετικά με το θα ήταν καλό να σπουδάσει μετά την αποφοίτησή της από το σχολείο. Οι Gopinaths ήθελαν η κόρη τους να έχει μια καθωσπρέπει θέση ως δημόσιος υπάλληλος σε μία από τις ινδικές κρατικές υπηρεσίες. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό, τους είπαν οι φίλοι τους, ήταν ένα πτυχίο στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο του Δελχί. «Ήταν εντελώς τυχαίο», λέει η Gopinath. «Ευτυχώς, έμαθα αρκετά γρήγορα ότι είχα περισσότερο από μια ακαδημαϊκή κλίση και όχι και τόσο μεγάλο ταλέντο για τη διοίκηση».
Μετά το πτυχίο της στα Οικονομικά από τη Σχολή Θηλέων Lady Shri Ram το 1992, ακολούθησαν δύο μεταπτυχιακά και ένα διδακτορικό από το Πρίνστον το 2001. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου από το 2001 έως το 2005 πριν μεταβεί στο Χάρβαρντ.
Η ιδέα της δημοσιονομικής υποτίμησης προέρχεται με τον John Maynard Keynes. Η συμβολή της Gopinath ήταν να προτείνει τη δημοσιονομική υποτίμηση για την πολιορκούμενη νομισματική ένωση της Ευρώπης σε μία έκθεση του 2011 που συνέταξε σε συνεργασία με το συνάδελφό της, Emmanuel Farhi, και τον πρώην φοιτητή Oleg Itskhoki, που τώρα είναι επίκουρος καθηγητής στο Πρίνστον. «Παρά τις πολλές συζητήσεις που γίνονται στους πολιτικούς κύκλους, δεν υπάρχει επαρκής επίσημη ανάλυση της συσχέτισης μεταξύ των δημοσιονομικών υποτιμήσεων και των νομισματικών συναλλαγματικών υποτιμήσεων», έγραφαν». «Το πόνημα αυτό έχει ως στόχο να γεφυρώσει αυτό το χάσμα».
Η έκθεση εξετάζει μια "εξαιρετικά απλή εναλλακτική λύση" που δεν απαιτεί από τις χώρες να εγκαταλείψουν το ευρώ και να υποτιμήσουν το νόμισμά τους για να επανέλθουν σε τροχιά ανάπτυξης μέσω των εξαγωγών, λέει η Gopinath. Με την αύξηση των φόρων προστιθέμενης αξίας και παράλληλη μείωση των φόρων μισθωτών υπηρεσιών, η κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, την κατανάλωση, την απασχόληση και τον πληθωρισμό στο βαθμό που θα το έκανε και η υποτίμηση του νομίσματος.
Το υψηλότερο ΦΠΑ αυξάνει την τιμή των εισαγόμενων αγαθών, καθώς οι ξένες εταιρείες πληρώνουν το φορο για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που εξάγουν προς τη χώρα αυτή. Ο χαμηλότερος φόρος επί των μισθών βοηθά να αντισταθμιστεί η επίδραση της προσαύξησης του φόρου επί των πωλήσεων για τις εγχώριες εταιρείες, μειώνοντας την ανάγκη τους να αυξήσουν τις τιμές. Από τη στιγμή που οι εξαγωγές απαλλάσσονται του ΦΠΑ, η μείωση του κόστους μισθοδοσίας επιτρέπει στους παραγωγούς να πωλούν τα προϊόντα φθηνότερα στο εξωτερικό, προσομοιώνοντας την επίδραση του πιο αδύναμου νομίσματος, σύμφωνα με την έκθεση. Η πολιτική, μπορεί επίσης να βοηθήσει στο δημοσιονομικό μέτωπο, καθώς η αύξηση της ανταγωνιστικότητας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των φορολογικών εσόδων, λέει η Gopinath.
Στο πλαίσιο της δημοσιονομικής υποτίμησης της Γαλλίας, ο Hollande έχει προσφέρει στις γαλλικές επιχειρήσεις απαλλαγές φόρων αξίας 20 δισ. ευρώ από ορισμένους μισθούς, καθώς προσπαθεί να αναζωογονήσει μια οικονομία που μόλις και μετά βίας έχει αναπτυχθεί σε διάστημα άνω του ενός έτους. Σχεδίαζε επίσης να αυξήσει τους δύο υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές ΦΠΑ.
Το σχέδιο είναι εν μέρει εμπνευσμένο από την έκθεση της Gopinath, λέει ο καθηγητής του Χάρβαρντ Philippe Aghion, άτυπος σύμβουλος της εκστρατείας του Hollande, ο οποίος εξελέγη πρόεδρος το Μάιο. Ο Aghion έγραψε ένα άρθρο στην εφημερίδα Le Monde τον περασμένο Οκτώβριο όπου απήυθυνε έκκληση για δημοσιονομική υποτίμηση. Ο Gallois της Airbus πρότεινε τότε τη στρατηγική στον Hollande.
«Συμβάλαμε στην υιοθέτηση της πολιτικής από Hollande, και ο Gallois με κάλεσε να με ευχαριστήσει», λέει ο Aghion.«Υπάρχει ευρύτερο ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη πολιτική. Η Ιταλία, η Ισπανία, η Ελλάδα-θα έπρεπε όλες να ενδιαφέρονται. Είναι μια ιδέα που θα μπορούσε να λειτουργήσει».
