«Ηλιοβασίλεμα στη Σαντορίνη. Καθώς πέφτει το σούρουπο, αρχίζει η φασαρία»... Με μια χαρακτηριστική εικόνα από το νησί ξεκινάει το δημοσίευμα του Guardian για τη Σαντορίνη, που όμως στη συνέχεια εστιάζει αλλού: «Σαν να πρόκειται για χορογραφία ενός καλοδουλεμένου τελετουργικού, ορδές τουριστών κατεβαίνουν στην Οία, τον εκπληκτικό οικισμό που βρίσκεται σκαρφαλωμένος στο βόρειο άκρο του νησιού. Περπατώντας από το κεντρικό σοκάκι του χωριού με τα καταστήματα που πωλούν πολυτελή ενδύματα Ελλήνων σχεδιαστών και παπούτσια Jimmy Choo, προσπαθούν να φθάσουν στο στόχο τους: Να εξασφαλίσουν την καλύτερη θέση για να δουν το φημισμένο ηλιοβασίλεμα.
Το ηλιοβασίλεμα είναι συνδεδεμένο με τον μύθο της Σαντορίνης. Ο λόγος για τον οποίο το κυκλαδονήσι με τα λευκά σπίτια έχει επανειλημμένα ψηφιστεί ως ο πιο δημοφιλής προορισμός της Ευρώπης. Για τα εστιατόρια και τα μπαρ που βρίσκονται στο χείλος του βράχου, η επιτυχία τους βρίσκεται στο ότι οι πελάτες τους είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ακριβά για το φαγητό και τα κοκτέιλ τους με φόντο το θρυλικό ηλιοβασίλεμα.
Μια βίλα κρεμασμένη στο βράχο με θέα την ηφαιστειακή καλντέρα μπορεί να κοστίσει 5.000 ευρώ τη βραδιά.
Και καθώς όλο και περισσότεροι θέλουν να έχουν φόντο το θεαματικό σκηνικό της Σαντορίνης για το γάμο τους, την πρόταση γάμου στην καλή τους ή την ανανέωση των όρκων τους, η ζήτηση θα αυξάνεται. Είναι ένας διαφορετικός κόσμος σε σχέση με αυτόν που υπάρχει στη νότια πλευρά του ίδιου νησιού, με τα μαγαζιά που πωλούν ό,τι πάρεις αντί 1 ευρώ.
Φέτος, 2 εκατ. τουρίστες υπολογίζεται ότι θα επισκεφθούν τη Σαντορίνη. Δύο εκατ. τουρίστες τους οποίους μαγνήτισε η ομορφιά ενός τόπου που μεταμορφώθηκε από το ηφαίστειο το οποίο εξερράγη το 1613 π.Χ. και το οποίο πιστεύεται ότι ενέπνευσε τον Πλάτωνα για τον μύθο της Ατλαντίδας.
Σχεδόν κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας, με εξαίρεση την παιδική χαρά της Μυκόνου, δεν μπορεί να έχει τέτοια επιτυχία. Σε μια χώρα ταπεινωμένη από την κρίση, όπου το 23% των πολιτών της είναι άνεργοι και συχνά αδυνατούν να πληρώσουν τους βασικούς λογαριασμούς τους, ο τουρισμός στη Σαντορίνη είναι ένα επίτευγμα που άλλες γωνιές της χώρες μπορούν μόνο να ονειρεύονται.
Οι μισοί από τους επισκέπτες της Σαντορίνης θα ταξιδέψουν στο νησί με πτήσεις τσάρτερ και πτήσεις απευθείας από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Περισσότεροι από 850.000 θα φθάσουν στο ελληνικό νησί με κρουαζιερόπλοια. "Η Σαντορίνη είναι μοναδική", λέει ο Κωνσταντίνος, ένας από τους σερβιτόρους που σερβίρουν τοπικό αφρώδες κρασί στις βεράντες του εστιατορίου "Φανάρι" της Οίας.
Για πρώτη φορά φέτος, 141 ξενοδοχεία θα παραμείνουν ανοιχτά και τον χειμώνα (το 2013 ήταν μόλις 35), παρατείνοντας την τουριστική σεζόν και διασφαλίζοντας ότι οι ντόπιοι θα επωφεληθούν από τα συνεχώς αυξανόμενα κέρδη. Η εικόνα απέχει από εκείνη του 1950, όταν μετά από έναν καταστροφικό σεισμό οι κάτοικοι του νησιού μετανάστευσαν. Ουσιαστικά, τότε, η εμπορική ελίτ του νησιού μετακόμισε στην Αθήνα. Το ηλεκτρικό έφθασε στο νησί μόλις το 1974. Οι μνήμες της φτώχειας είναι ακόμη νωπές.
Αλλά η επιτυχία έχει φέρει και προβλήματα. Οπως και η κρίση χρέους έτσι και η τουριστική έκρηξη έχει ενισχύσει τις κοινωνικοοικονομικές εντάσεις και δημιούργησε ένα ανυπόφορο βάρος στις υποδομές του νησιού. Οι ντόπιοι είναι αναστατωμένοι.
"Ο πληθυσμός μας έχει αυξηθεί γιατί η επιτυχία του νησιού έχει κάνει όλους να επιθυμούν να εργαστούν εδώ", λέει ο Νίκος Ζώρζος, δήμαρχος του νησιού, και προσθέτει: "Οι μόνιμοι κάτοικοι είναι πάνω από 25.000. Εχουμε περίπου 150 γεννήσεις τον χρόνο, ίσως το υψηλότερο ποσοστό στην Ελλάδα. Δεν έχουμε αρκετές παιδικές χαρές ή την αντίστοιχη υποδομή για να εξυπηρετήσουμε και να διατηρήσουμε την ταχεία ανάπτυξη".
Ο δαιμόνιος δήμαρχος του νησιού δεν μπορεί να κρύψει τις ανησυχίες του. Η Σαντορίνη μεταμορφώνεται μπροστά στα μάτια του. Η περιβαλλοντική καταστροφή είναι προ των πυλών. "Το 11% του νησιού έχει τσιμεντωθεί", λέει αναφερόμενος σε μια πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Υπάρχουν περισσότερα από 1.000 κρεβάτια ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο -περισσότερα από ό,τι σε νησιά όπως η Κως και η Ρόδος- και σε μια έκταση 76 τετραγωνικών χιλιομέτρων υπάρχουν περισσότερα από 700 εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ και φούρνοι, τα περισσότερα εκ των οποίων στα Φηρά.
"Εχουμε φθάσει σε ένα σημείο κορεσμού. Η πίεση είναι πολύ μεγάλη", λέει αναστενάζοντας. "Στη Σαντορίνη υπάρχουν πλέον τα προβλήματα μιας μεγαλούπολης. Η κατανάλωση νερού αυξήθηκε κατά 46%. Χρειαζόμαστε απελπισμένα να αυξήσουμε τον εφοδιασμό νερού, αλλά αυτό απαιτεί μελέτες, οι οποίες με τη σειρά τους απαιτούν τεχνικούς, κάτι το οποίο δεν μπορούμε να αντέξουμε", συμπληρώνει.
Σε μια πρωτοφανή κίνηση, ο δήμαρχος φέτος έβαλε όριο στον αριθμό των επιβατών κρουαζιερόπλοιων που αποβιβάζονται καθημερινά στο νησί: 8.000 άτομα ημερησίως. Πέρυσι, 636 κρουαζιερόπλοια έδεσαν στο νησί, τον πιο δημοφιλή προορισμό κρουαζιέρας στη χώρα. Υπήρξαν ημέρες κατά τις οποίες οι επιβάτες κρουαζιεροπλοίων έφτασαν τους 18.000.
Για τους κατοίκους, όπως για τον Χριστόφορο Ασίμη για παράδειγμα, είναι δύσκολο ακόμη και να φέρουν στο μυαλό τους την εικόνα της Σαντορίνης του '70. "Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα είχει μποτιλιάρισμα στο νησί", λέει και προσθέτει: "Δεν υπάρχει κανένας σεβασμός στο περιβάλλον. Το ελληνικό κράτος βγάζει πολλά από τον τουρισμό, αλλά ρισκάρει να χάσει τα πάντα αν το νησί καταστραφεί".
Αυτό που επίσης ανησυχεί τον κ. Ασίμη είναι το ολοένα αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και στους μη έχοντες. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που αποσπώνται στο νησί για να εργαστούν στα σχολεία και στο νοσοκομείο δύσκολα μπορούν να αντέξουν τα υψηλά ενοίκια και τις συνεχώς αυξανόμενες τιμές σε όλα τα είδη. "Έχουμε καθηγητές που εργάζονται στα σχολεία το πρωί και ως σερβιτόροι το βράδυ", λέει και προσθέτει: "Εβαλα μια αγγελία πρόσφατα για έναν βοηθό στην γκαλερί μου και έμεινα έκπληκτος όταν είδα πόσοι εκπαιδευτικοί ανταποκρίθηκαν".
Η δημοτική Αρχή παρέχει οικονομική στήριξη στους απόρους. "Υπάρχουν άνθρωποι που δεν εργάζονται στον τουρισμό και έχουν λίγα χρήματα", λέει η Πόπη Δρόσου έξω από την πόρτα ενός μαγαζιού που πουλά πράγματα αντί 1 ευρώ. "Ξέρω οικογένειες με τρία παιδιά που αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα με 600 ευρώ τον μήνα".
Στο σούπερ μάρκετ, η Μαρία Βάλαρη, μια υπάλληλος, επιμένει ότι χωρίς τη βοήθεια της εκκλησίας και της τοπικής κοινότητας κάποιοι δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν. "Υπάρχουν περιπτώσεις ηλικιωμένων που δεν έχουν καμία σύνταξη, κανένα εισόδημα", λέει. "Εχουν πληγεί από την κρίση, πλήττονται από τις περικοπές, τους φόρους. Ολοι προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε".
Κατά ειρωνικό τρόπο, η ανησυχία είναι έντονη και στους ξενοδόχους αλλά και στους επιχειρηματίες του νησιού. Για πολλούς, η τουριστική βιομηχανία της Σαντορίνης είναι γλυκόπικρη.
"Η φήμη του νησιού μας είναι αιτία για χαρά, αλλά με τρομάζει κιόλας", παραδέχεται ο Μανώλης Καραμολέγκος, επικεφαλής της Ένωσης Ξενοδόχων της Σαντορίνης. "Ανησυχώ για το αύριο, για το πού θα οδηγήσει όλο αυτό. Ο τουρισμός αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνική συνοχή. Παντού οι άνθρωποι χτίζουν ή νοικιάζουν τα σπίτια τους".
Ο Νικόλας Νομικός, ο οποίος προεδρεύει του Εμπορικού Συλλόγου 3.500 ισχυρών επιχειρηματιών της Σαντορίνης, συμφωνεί: "Είναι ένας αγώνας δρόμου με τα λιμάνια, την αστυνομία, τους ρακοσυλλέκτες και το Δημόσιο. Ωστόσο, πιστεύω επίσης στη δύναμη της αγοράς. Ο ανταγωνισμός φέρνει την ανάπτυξη, βελτιώνει τα πρότυπα και η αγορά αυτορρυθμίζεται. Η Σαντορίνη πρέπει να σωθεί, δεν πρέπει να καταστραφεί... Αλλά η απαγόρευση της κατασκευής και η απαγόρευση των αδειών δεν είναι ο τρόπος για να σωθεί. Οι άνθρωποι θα αρχίσουν να χτίζουν παράνομα".
Οπως πολλοί στο νησί, ο κ. Νομικός είναι αισιόδοξος. Η μόνη ανησυχία που έχει είναι το ηφαίστειο. "Με ανησυχεί πραγματικά. Ζούμε με τον φόβο ότι μπορεί να εκραγεί ξανά", λέει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου