Αναλύοντας σε βάθος τη δομή, τα χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες της οικογενειακής επιχείρησης, θα μπορέσουμε να δούμε ποια είναι τα μυστικά της επιτυχίας ή οι λόγοι αποτυχίας των περισσότερων από αυτές. Για τα πιο …τολμηρά μέλη τέτοιων επιχειρήσεων, το άρθρο αυτό μπορεί να αποτελέσει εφαλτήριο για αποτελεσματικότερες μελλοντικές επενδύσεις.
Αρχικά όμως, ας ορίσουμε την οικογενειακή επιχείρηση ως την επιχείρηση που η πλειοψηφία των αποφάσεων ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια και τουλάχιστον ένας εκπρόσωπός της έχει τη διεύθυνση/διοίκηση της επιχείρησης. Αυτό που διαφοροποιεί τις οικογενειακές επιχειρήσεις από τις υπόλοιπες ένα μια ουσιαστική διαφορά: ο συναισθηματικός παράγοντας που επηρεάζει τη διοίκηση μεταξύ της και μεταξύ των εργαζομένων της. Έτσι πολλές φορές τα πράγματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντικειμενικότητα και οι αποφάσεις μπορούν να είναι επηρεασμένες. Ακόμα, ο συναισθηματικός αυτός παράγοντας έχει τη δύναμη να δημιουργήσει προστριβές που μπορεί να εξελιχθούν θετικά ή (συνήθως) αρνητικά.
Στις οικογενειακές επιχειρήσεις υπάρχουν ιδέες και προτάσεις, όχι όμως και ο χρόνος για να υλοποιηθούν αυτές. Αυτό συμβαίνει καθώς οι ώρες εργασίας υπερβαίνουν κατά πολύ τις προβλεπόμενες για την επιβίωση της επιχείρησης. Ακόμα πολλές φορές δεν ακολουθούνται όλες οι κανονικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, οι οποίες συχνά λαμβάνονται βεβιασμένα, χωρίς την πλήρη πλειοψηφία των εμπλεκομένων. Σε μερικές οικογενειακές επιχειρήσεις παρατηρείται έλλειψη στρατηγικής για τα μελλοντικά βήματά της, και όλες οι ενέργειες εστιάζουν στην τωρινή επιβίωσή της. Συμπληρωματικά, στις οικογενειακές επιχειρήσεις, παρατηρείται πως ο πρεσβύτερος «γνωρίζει τα πάντα» με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν περιθώρια από τους νεότερους για καινοτομίες ή για αλλαγή στρατηγικής και τεχνικών.
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν όμως και θετικά: υπάρχει υποστήριξη, πείσμα, θέληση, αγάπη για το αντικείμενο και φυσικά αφοσίωση. Παρατηρούμε, πως οι δεσμοί που υπάρχουν εντός της οικογένειας εμφανίζονται και στη δομή της επιχείρησης. Έτσι το κλίμα αυτό μεταφέρεται και στους υπαλλήλους και γενικά υπάρχει μια πιο χαλαρή προσέγγιση (με τη θετική έννοια του προσδιορισμού) στα καθημερινά ζητήματα της εργασίας.
Ένα ακόμα, μεγάλο και σημαντικό θέμα στη διαχείριση των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι η διαδοχή. Πολλές φορές αυτή δεν έχει προβλεφτεί και ως εκ τούτου δεν έχει αντιμετωπιστεί σοβαρά. Έτσι δεν υπάρχουν κριτήρια για τη διαδοχή, μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο και σχεδιασμό για να πετύχει. Αυτό συμβαίνει καθώς υπάρχει ταύτιση του ιδρυτή με το πρόσωπο της επιχείρησης, και καθώς ο ιδρυτής δεν επιθυμεί να αφήσει την επιχείρηση από τα χέρια του. Η σωστή διαδοχή χρειάζεται χρόνο, προετοιμασία, εκπαίδευση ώστε να γίνει ομαλά και επιτυχημένα.
Τα 6 κλειδιά για επιτυχημένη διαχείριση της οικογενειακής επιχείρησης
Τα στατιστικά μας δείχνουν πως 1 στις 3 οικογενειακές επιχειρήσεις επιβιώνουν στην επόμενη γενιά. Έτσι προτείνω τα ακόλουθα 6 κλειδιά για την επιτυχή διατήρηση, εξέλιξη και ισορροπία στη διαχείριση μιας ελληνικής οικογενειακής επιχείρησης:
- Θέστε όρια. Συζητάτε για τη δουλειά μόνο τις ώρες γραφείου (και ορίστε ώρες γραφείου!)
- Διαχωρίστε τις αρμοδιότητες. Ο κάθε ένας να είναι υπεύθυνος για μία επαγγελματική δραστηριότητα, έτσι θα γλιτώσετε πολλές παρεξηγήσεις
- Αντιμετωπίστε την ως μια επιχείρηση…. μη οικογενειακή. Έτσι, εκ των πραγμάτων ίσως γλιτώσετε πολλά από τα αναφερθέντα προβλήματα.
- Αναζητήστε εξωτερική συμβουλευτική που θα σας δώσει μια ξεκάθαρη ρεαλιστική εικόνα για την υφιστάμενη κατάσταση της επιχείρησης, αλλά και τα προτεινόμενα μελλοντικά βήματα
- Δημιουργήστε πρόγραμμα διαδοχής. Όσο σκληρό και αν ακούγεται, είναι απαραίτητο για την μελλοντική επιβίωση της επιχείρησης.
- Σχεδιάστε στρατηγικά το μέλλον, βλέποντας το αύριο και όχι το τώρα. Δημιουργήστε όραμα για την επιχείρησή σας!
Θέμης Σαρανταένας, Σύμβουλος Μάρκετινγκ & Ανάπτυξης Μικρών Επιχειρήσεων
Κατεβάστε τώρα το ΔΩΡΕΑΝ μάρκετινγκ E-Book με τίτλο «Το μάρκετινγκ σε 10 ερωτήσεις – για Μικρές Μεσαίες Επιχειρήσεις και Ελεύθερους Επαγγελματίες»
