Καλλιέργειες βιομηχανικής τριανταφυλλιάς και λεβάντας

Η φύτευση της λεβάντας γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Οι ανάγκες της σε νερό είναι μικρές, ενώ η συλλογή γίνεται όταν τα φυτά βρίσκονται σε πλήρη άνθιση

Η καλλιέργεια βοτάνων και η παραγωγή αιθέριων ελαίων από τριαντάφυλλα και λεβάντα προβάλλουν ως μια πρώτης τάξης επενδυτική ευκαιρία με προοπτική ελκυστικών εσόδων. Οι καλλιέργειες αυτές έχουν επανέλθει στο προσκήνιο, καθώς η εντός και εκτός ελληνικών συνόρων ζήτηση για αιθέρια έλαια ανοίγει τον δρόμο για την αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων στην Ελλάδα.

Μάλιστα, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Αρωματικών - Φαρμακευτικών Φυτών και Οπωροκηπευτικών Βοΐου στην Κοζάνη καλεί τους ενδιαφερομένους που επιθυμούν να καλλιεργήσουν ρόδα (βιομηχανική τριανταφυλλιά) και λεβάντα να ενταχθούν στη δύναμη του συνεταιρισμού.

Λόγω της μεγάλης ζήτησης διεθνώς του αιθέριου ελαίου ρόδων και λεβάντας, καλούν όλους τους ενδιαφερομένους να συμμετάσχουν στην προσπάθεια του συνεταιρισμού για την επέκταση των καλλιεργειών των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών.

Από την καλλιέργεια βιομηχανικού τριαντάφυλλου παράγεται το ροδέλαιο, ένα από τα πιο ακριβά αιθέρια έλαια στον κόσμο, η αξία του οποίου σε βάρος είναι μεγαλύτερη και από τον χρυσό, η δε ανάπτυξη της λεβάντας μπορεί να αποδώσει καθαρό κέρδος έως και 700 ευρώ ανά στρέμμα, με τις οικονομικές αποδόσεις να αυξάνονται ή και να υπερδιπλασιάζονται όταν η καλλιέργεια γίνεται με βιολογικές μεθόδους.

Η καλλιέργεια του ροδέλαιου, αν και δεν επιδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση, αποτελεί μια σύγχρονη αγροτική δραστηριότητα, με διόλου ευκαταφρόνητες αποδόσεις.

Η απόσταξη των μπουμπουκιών απαιτεί ειδικό εξοπλισμό. Η απόδοση ναι μεν είναι μικρή, καθώς 3 τόνοι δίνουν μόλις 1 κιλό ροδέλαιο, αλλά η τελική τιμή είναι εξαιρετικά συμφέρουσα, αφού στη χοντρική ο «ρευστός χρυσός», όπως ονομάζουν το ροδέλαιο, πωλείται σε τιμές που κυμαίνονται μεταξύ 5.000-7.000 ευρώ το κιλό, ενώ στη λιανική φτάνει τα 12-13 ευρώ το γραμμάριο και 4-7 ευρώ το γραμμάριο για το ροδόνερο.

Παρά μάλιστα την πολύ υψηλή τιμή του, έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση από όλα τα αιθέρια έλαια στην αρωματοποιία. Οι λόγοι για τους οποίους είναι τόσο ακριβό το ροδέλαιο έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι βρίσκεται σε πολύ μικρή περιεκτικότητα στο τριαντάφυλλο και δεν υπάρχει χημικό υποκατάστατο ροδέλαιου στην αγορά.

Το ροδέλαιο είναι αιθέριο έλαιο που εξάγεται με εκχύλιση ή απόσταξη από τα νωπά ροδοπέταλα του φυτού «Rosa Damascene». Η ποικιλία του βιομηχανικού τριαντάφυλλου που καλλιεργείται στην Κοζάνη είναι ίδια με εκείνη που καλλιεργείται στη Βουλγαρία, την Τουρκία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα. Πρόκειται για τη ρόζα τη δαμασκηνή (Rosa damascena). Είναι μια ανθεκτική ποικιλία, χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη περιποίηση και πότισμα. Ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές, κυρίως σε υψόμετρα από 600 έως 800 μέτρα. Φυτεύονται περίπου 400-500 τριανταφυλλιές ανά στρέμμα. Αφού φυτευτεί ένα μόσχευμα το φθινόπωρο (τέλη Νοεμβρίου) ή την άνοιξη (αρχές Μαρτίου), θα πρέπει να περάσει ένας χρόνος για να ξεκινήσει η πρώτη ανθοφορία. Η πλήρης άνθιση επιτυγχάνεται τον τέταρτο χρόνο και διατηρείται μέχρι και τον εικοστό.

Χρήσιμες συμβουλές

• Προτιμούνται αγροί για εγκατάσταση φυτειών ευήλιοι, ευάεροι και προστατευμένοι από τον βορρά. Η τριανταφυλλιά αγαπά χωράφια με χώματα ελαφριά, με ουδέτερο pH, που έχουν καλή αποστράγγιση.

• Τα φυτά χρειάζονται πότισμα μόνο την πρώτη χρονιά εγκατάστασης της φυτείας, διότι έχουν μικρές και αδύναμες ρίζες. Κατόπιν τα επόμενα χρόνια αναπτύσσουν βαθύ και δυνατό ριζικό σύστημα και δεν έχουν ανάγκη άρδευσης.

• Η συγκομιδή των ανθέων γίνεται καθημερινά από το χάραμα μέχρι την ανατολή του ηλίου. Οσο περισσότερη ώρα βλέπουν τον ήλιο τα τριαντάφυλλα, τόσο λιγότερο ροδέλαιο παράγουν και υποβαθμίζεται η ποιότητά του.

• Τηρώντας την καθημερινή πρωινή συγκομιδή, το φυτό ανθίζει περισσότερο τόσο σε ποσότητα όσο και σε χρονική διάρκεια.

• Την πρώτη χρονιά από την εγκατάσταση, τα μοσχεύματα δεν δίνουν κανένα ή το πολύ 1 ή 2 άνθη. Από τη 2η χρονιά και μετά κάθε φυτό μπορεί να δώσει μέχρι και 150 άνθη, την τρίτη μέχρι 300 και την τέταρτη χρονιά και μετά μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 600 τριαντάφυλλα.

• Τα περισσότερα τριαντάφυλλα δίνουν οι λυγισμένοι βλαστοί παρά οι ορθόκλαδοι.

• Τα τριαντάφυλλα συγκομίζονται όταν έχουν ανοίξει τα ροδοπέταλά τους τόσο ώστε να φαίνονται οι κίτρινοι στήμονες.

ΛΕΒΑΝΤΑ

Εισόδημα 700 ευρώ ανά στρέμμα

Στο... μικροσκόπιο των «Επαγγελματικών Ευκαιριών» μπαίνει η λεβάντα, οι οικονομικές αποδόσεις της οποίας αυξάνονται ακόμη περισσότερο όταν οι καλλιέργειες γίνονται με βιολογικές μεθόδους.

Συγκριτικό πλεονέκτημα της καλλιέργειας αυτής είναι ότι μπορεί να αξιοποιήσει φτωχές ορεινές και ημιορεινές περιοχές.

Μεγάλη σημασία για την καλλιέργεια της λεβάντας έχει το υψόμετρο. Τα κυριότερα είδη της ευδοκιμούν στα εξής υψόμετρα:

• Lavandula vera σε υψόμετρο 600-1.300 μ.

• Lavandula spica σε υψόμετρο 0-600 μ.

• Lavandula hybrida σε υψόμετρο 400-700 μ.

Το κλίμα, το έδαφος, το υψόμετρο, ο ξηρός αέρας και η βορινή τοποθεσία επιδρούν τόσο στη σύνθεση του αιθέριου ελαίου, όσο και στα ίδια τα φυτά. Η λεβάντα ευνοείται από τη μεγάλη ηλιοφάνεια.

Οι τοποθεσίες που συνήθως καλλιεργείται διακρίνονται από τον ψυχρό χειμώνα αλλά δεν έχουν παγετούς ανοίξεως, ενώ έχουν ξηρό και πολύ θερμό καλοκαίρι. Προτιμώνται οι περιοχές στις οποίες πέφτουν αρκετές βροχές τον Μάιο - Ιούνιο και σε αραιά διαστήματα τους άλλους μήνες του καλοκαιριού. Τα πιο κατάλληλα εδάφη είναι τα ελαφρώς χαλικώδη, ασβεστώδη. Ακατάλληλα θεωρούνται τα πολύ αργιλώδη, τα αμμώδη και λεπτής υφής εδάφη, όπως και τα κακώς αποστραγγιζόμενα.

Η καλλιέργεια

Δεν απαιτεί πολλές καλλιεργητικές εργασίες. Η προσθήκη κοπριάς και μίας μικρής ποσότητας λιπασμάτων δίνει καλά αποτελέσματα.

Ο πολλαπλασιασμός μπορεί να γίνει με σπόρο, μοσχεύματα και παραφυάδες. Ο κυριότερος τρόπος πολλαπλασιασμού της λεβάντας είναι με μοσχεύματα. Τα μοσχεύματα είναι τεμάχια βλαστών μήκους 8-12cm των οποίων έχουν αφαιρεθεί όλα τα φύλλα εκτός της κορυφής. Η φύτευση των μοσχευμάτων γίνεται τον Αύγουστο - Οκτώβριο ή Μάρτιο - Απρίλιο, η δε μεταφύτευση όταν αποκτήσουν καλό ριζικό σύστημα. Το ποσοστό ριζοβολίας φθάνει το 80-90%.

Η φύτευση γίνεται το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Σε περιοχές με υψόμετρο μεγαλύτερο από 600 μέτρα γίνεται την άνοιξη. Η φύτευση γίνεται σε γραμμές.

Η προσθήκη λιπασμάτων δίνει καλά αποτελέσματα. Η ζιζανιοκτονία γίνεται με σκαλίσματα ή με τη χρησιμοποίηση ζιζανιοκτόνων. Οι ανάγκες της σε νερό είναι μικρές. Η καλύτερη μέθοδος αρδεύσεως είναι με σταγόνες.

Η συλλογή γίνεται όταν τα φυτά είναι σε πλήρη ανάπτυξη και βρίσκονται σε πλήρη άνθηση. Οταν η έκταση της καλλιέργειας είναι μικρή, γίνεται με δρεπάνια, ενώ όταν είναι μεγάλη με ειδικές χορτοκοπτικές μηχανές. Η συλλογή γίνεται από τον πρώτο χρόνο της φυτεύσεως, η δε παραγωγή είναι μικρή (50 κιλά/ στρέμμα), το δεύτερο και τρίτο έτος (100 και 200 κιλά/ στρέμμα), από το τέταρτο και μετά 500-600 κιλά/ στρέμμα. Οι ποσότητες αυτές αφορούν το υβρίδιο, ενώ η L. vera δίνει μικρότερες αποδόσεις (400 κιλά/ στρέμμα). Η οικονομική ζωή μίας φυτείας λεβάντας διαρκεί 7-10 χρόνια.

Τα άνθη της λεβάντας χρησιμοποιούνται νωπά και αποξηραμένα τόσο στη βιομηχανία καλλυντικών, όσο και στη φαρμακοβιομηχανία αλλά και στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών.

Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την σαπωνοποιία, τη φαρμακευτική κ.λπ. Παραλαμβάνεται με απόσταξη και σε μερικές περιπτώσεις με εκχύλιση.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η λεβάντα μπορεί να δώσει μία μέση παραγωγή 500 κιλών το στρέμμα, και μία μέση τιμή 3-4 ευρώ το κιλό, η λεβάντα μπορεί να δώσει ένα ακαθάριστο εισόδημα 1.500-1.800 ευρώ το στρέμμα με ένα καθαρό εισόδημα της τάξης των 700 ευρώ το στρέμμα.

Ωστόσο, οι οικονομικές αποδόσεις αυξάνονται εντυπωσιακά, όταν η καλλιέργεια γίνεται με βιολογικά κριτήρια. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αποξηραμένη λεβάντα που προέρχεται από βιολογική καλλιέργεια φθάνει να πωλείται έως και 11,5 ευρώ το κιλό στις αγορές του εξωτερικού, όταν πληρούνται τα ποιοτικά κριτήρια.

Κώστας Νάνος

ΠΗΓΗ