Την τελευταία τριετία σημειώθηκε ρεκόρ υποψηφίων, οι οποίοι ενδιαφέρονται να σπουδάσουν στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ). Ο αριθμός τους παρουσιάζει σταδιακή αύξηση από το 2011, αγγίζοντας το 2012 τις τουλάχιστον 6.000 αιτήσεις, τη στιγμή που οι ίδιες οι ΑΕΝ προσφέρουν μόλις 1.300 θέσεις. Στο μεταξύ, την αύξηση του αριθμού των υποψηφίων που εισάγονται στις ΑΕΝ ανακοίνωσε πρόσφατα ο υπουργός Ναυτιλίας και Αιγαίου, Μ. Βαρβιτσιώτης.
Η σχετική απόφαση προβλέπει την εισαγωγή επιπλέον 66 πλοιάρχων και 50 μηχανικών σπουδαστών για το εκπαιδευτικό έτος 2013-2014, ενώ σημειώνεται ότι το υπουργείο υλοποίησε για φέτος το σύνολο των υποβληθέντων αιτημάτων μετεγγραφών στις ΑΕΝ, με τήρηση αποκλειστικά κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων, λαμβάνοντας υπόψη και την ανάγκη παραμονής όλων των σπουδαστών εντός της Ναυτικής Εκπαίδευσης.
Η στροφή των νέων προς τη ναυτική εκπαίδευση δεν αποτελεί φαινόμενο, καθώς οι απολαβές στον κλάδο είναι ιδιαίτερα υψηλές.
Εξάλλου, σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΝΕΕ) τοn Σεπτέμβριο 2013, οι Eλληνες διαθέτουν τον μεγαλύτερο στόλο σε μεταφορική ικανότητα, που αντιπροσωπεύει το 16% της παγκόσμιας χωρητικότητας, ενώ ο ελληνόκτητος στόλος θεωρείται ο πλέον αξιόπιστος στρατηγικός εταίρος για τις μεταφορικές ανάγκες κυρίως των μεγάλων εμπορικών χωρών.
Εκπαίδευση
Η εκπαίδευση των Ελλήνων Αξιωματικών Εμπορικού Ναυτικού (ΕΝ) πραγματοποιείται σε δέκα Ακαδημίες (ΕΝ) σε όλη τη χώρα. Ειδικότερα, ο νέος υποψήφιος θα πρέπει να εισαχθεί και να φοιτήσει σε μία από τις εννέα ΑΕΝ Πλοιάρχων και τέσσερις Μηχανικών, οι οποίεςεδράζονται στον Ασπρόπυργο (Π-Μ), τη Νέα Μηχανιώνα (Π-Μ), τα Χανιά (Π-Μ), την Πρέβεζα (Π), την Υδρα (Π), την Κύμη (Π), τη Σύρο (Π), την Κεφαλονιά (Π), τις Οινούσσες στη Χίο (Μ).
Εκτός από τις ΑΕΝ Ασπροπύργου και Μακεδονίας, στις λοιπές η εκπαίδευση και η στέγαση είναι δωρεάν. Η είσοδος στις Ακαδημίες Πλοιάρχων και Μηχανικών πραγματοποιείται μετά από εξετάσεις, ενώ η διαδικασία σπουδών βασίζεται σε ένα σύστημα εναλλασσόμενης εκπαίδευσης που προβλέπει εναλλάξ μαθητεία στη στεριά και σε πλοίο του ελληνικού εμπορικού στόλου, συμβεβλημένο ή μη με το ΝΑΤ.
Η μαθητεία στο πλοίο -το πρώτο μπάρκο, όπως αποκαλείται- διεξάγεται αμέσως μετά το πρώτο τετράμηνο φοίτησης και έχει επτάμηνη διάρκεια. Ακολουθείται δε από μία ακόμα, ίσης διάρκειας, στην αρχή του τρίτου έτους σπουδών. Η διάρκεια των σπουδών είναι τετραετής και, στο τέλος τους, ο απόφοιτος αποκτά δίπλωμα Πλοιάρχου ή Μηχανικού Γ΄ τάξης ΕΝ και το επαγγελματικό δικαίωμα να αναλαμβάνει καθήκοντα αξιωματικού στη γέφυρα ή στο μηχανοστάσιο, αντιστοίχως. Το περιεχόμενο των σπουδών στις ΑΕΝ ικανοποιεί τις απαιτήσεις της διεθνούς σύμβασης STCW και αυτό δίνει τη δυνατότητα στους νέους αξιωματικούς να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε πλοία κάθε σημαίας. Η προαγωγή στην επόμενη βαθμίδα ιεραρχίας -του Πλοιάρχου ή Μηχανικού Β΄ τάξεως- γίνεται με τη συμπλήρωση θαλάσσιας υπηρεσίας, ενώ η κτήση του διπλώματος Α΄ τάξεως γίνεται μετά από συμπλήρωση θαλάσσιας υπηρεσίας, την επιτυχή φοίτηση και εξετάσεις στο Κέντρο Επιμόρφωσης Στελεχών Εμπορικού Ναυτικού (ΚΕΣΕΝ).
Αλλες σχολές
Εκτός από το ΚΕΣΕΝ λειτουργούν δύο Κέντρα Επιμόρφωσης Πλοιάρχων και Μηχανικών και Ραδιοηλεκτρονικών - Ραδιοεπικοινωνιών στον Πειραιά και τον Ασπρόπυργο, αντιστοίχως, όπου μετεκπαιδεύονται υποχρεωτικά οι Αξιωματικοί ΕΝ, προκειμένου να αναρριχηθούν στην επαγγελματική ιεραρχία. Οπως και στο ΚΕΣΕΝ έτσι και στα παραπάνω δύο Κέντρα παρέχεται εκπαίδευση σε εξειδικευμένα ζητήματα για την υπηρεσία σε ειδικού τύπου πλοία, όπως δεξαμενόπλοια, επιβατηγά και για την ασφάλεια σε αυτά.
Επιπλέον, λειτουργούν δύο Σχολές Σωστικών και Πυροσβεστικών Μέσων (ΣΣΠΜ) στον Ασπρόπυργο και στη Νέα Μηχανιώνα, στις οποίες εκπαιδεύονται για χρονικό διάστημα δέκα ημερών οι ενδιαφερόμενοι να εργαστούν ως κατώτερα πληρώματα (θαλαμηπόλοι, ναύκληροι, ναυτόπαιδες). Μετά το πέρας της εκπαίδευσής τους, οι νέοι εκπαιδευμένοι μπορούν να εργαστούν σε πλοίο ως ναύτες, χωρίς καμία προοπτική επαγγελματικής ανέλιξης, και με μισθό ο οποίος φτάνει έως τις 2.000€.
Χρηματοδότηση
Οι πόροι με τους οποίους χρηματοδοτείται η ναυτική εκπαίδευση, προέρχονται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό, καθώς και τον ειδικό Λογαριασμό του Κεφαλαίου Ναυτικής Εκπαίδευσης (ΚΝΕ), ο οποίος συστάθηκε για την πλήρη αντιμετώπιση πάσης φύσεως αναγκών της δημόσιας ναυτικής εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, το 25% των ετήσιων αναγκών καλύπτεται από τον Τακτικό Προϋπολογισμό, ενώ το υπόλοιπο 75% προέρχεται από τον ΕΛ-ΚΝΕ. Βάσει στοιχείων της τελευταίας τριετίας, το ύψος της δαπάνης αγγίζει τα 12 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, για την αποτελεσματικότερη υποστήριξη και την αναβάθμισή της, η ναυτική εκπαίδευση συγχρηματοδοτείται και από Προγράμματα του ΕΣΠΑ στο πλαίσιο της Προγραμματικής Περιόδου 2007-2013.
Το συνολικό ύψος των δεσμευμένων πιστώσεων ανέρχεται σε 92,2 εκατ. ευρώ, οι οποίες αφορούν δράσεις πρακτικής, κατάρτισης νέων ναυτικών, προμήθειας εκπαιδευτικού εξοπλισμού κ.ά., για την υλοποίηση των οποίων η Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ναυτικών (ΔΕΚΝ) έχει πιστοποιηθεί και τηρεί σύστημα διαχειριστικής επάρκειας.
Καριέρα στη ναυτιλία μέσω των Επαγγελματικών Λυκείων Ναυτικού τομέα
Δίοδο προς τη ναυτική καριέρα προσφέρουν στους ενδιαφερόμενους και τα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) Ναυτικού τομέα, τα οποία δέχονται αποφοίτους Γυμνασίου. Συνολικά, στη χώρα μας λειτουργούν 15 ΕΠΑΛ Πλοιάρχων και Μηχανικών στην Αττική, την Αχαΐα, τη Χίο, την Κεφαλονιά, τις Κυκλάδες, την Κρήτη, τη Λέσβο και τα Δωδεκάνησα, στα οποία οι μαθητές διδάσκονται, εκτός από τα μαθήματα γενικής παιδείας, και μαθήματα αμιγώς ναυτικά, όπως Ναυτιλία, Ναυτική τέχνη, Ευστάθεια πλοίων κ.ά. στον τομέα των Πλοιάρχων, και Μηχανές πλοίου, Βοηθητικά Μηχανήματα κ.ά. στον τομέα των Μηχανικών.
Οι επιλογές που παρουσιάζονται στους αποφοίτους των Ναυτικών ΕΠΑΛ είναι οι εξής:
α. Συμμετοχή σε ειδικές εξετάσεις για εισαγωγή μόνο σε ΑΤΕΙ ή ΑΕΝ, σε ένα μάθημα γενικής παιδείας (Μαθηματικά) και δύο μαθήματα ειδικότητας. Για τους Πλοιάρχους τα μαθήματα αυτά είναι Ναυσιπλοΐα και Μεταφορά Φορτίων, για τους Μηχανικούς Μηχανές Πλοίου και Βοηθητικά Μηχανήματα.
β. Συμμετοχή στις Πανελλήνιες εξετάσεις που είναι κοινές για τα Γενικά Λύκεια και για τα ΕΠΑΛ. Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να δηλώσει στο μηχανογραφικό δελτίο σχολές από το επιστημονικό πεδίο που έχει επιλέξει, μεταξύ των οποίων και οι ΑΕΝ.
γ. Εγγραφή στις ΑΕΝ με μόνο το απολυτήριο του ΕΠΑΛ χωρίς τη συμμετοχή σε Πανελλήνιες εξετάσεις, με τη διαδικασία της επιλογής και με μόνο κριτήριο τους τελικούς βαθμούς του απολυτηρίου.
δ. Ασκηση Επαγγέλματος. Με την αποφοίτηση από το Ναυτικό ΕΠΑΛ, εκτός από το απολυτήριο Λυκείου, ο ενδιαφερόμενος παίρνει και πτυχίο ειδικότητας, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα να ταξιδέψει άμεσα, αφού εφοδιαστεί με Ναυτικό Φυλλάδιο, ως Δόκιμος Πλοίαρχος ή Δόκιμος Μηχανικός σε εμπορικά πλοία. Μετά από 36μηνη θαλάσσια υπηρεσία και εξετάσεις στο υπουργείο ΥΝΑ, αποκτά Δίπλωμα Πλοιάρχου ή Μηχανικού Γ' τάξεως.
Πρακτική με εισφορές από... την τσέπη των μαθητευόμενων
Σε μία διάταξη, δείγμα μέριμνας, για τους εκπαιδευόμενους Αξιωματικούς Εμπορικού Ναυτικού προχώρησε η ελληνική Πολιτεία στο πλαίσιο του νόμου 4150/2013, Τεύχος Α' (ΦΕΚ 102 29.04.2013), ο οποίος προβλέπει την «Ανασυγκρότηση του υπουργείου Ναυτιλίας και Αιγαίου».
Ειδικότερα, στο άρθρο 22 του νόμου ορίζονται τα ακόλουθα: «Σπουδαστές και σπουδάστριες των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ), πρώτης και δεύτερης θαλάσσιας εκπαιδευτικής περιόδου, που δεν βρίσκουν θέσεις απασχόλησης για την εκτέλεση της πρακτικής άσκησής τους σε πλοία με ελληνική σημαία ή σε πλοία με σημαία τρίτης χώρας συμβεβλημένα με το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ), επιτρέπεται, κατ' εξαίρεση, να ναυτολογηθούν σε πλοία με σημαία κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Eνωσης ή τρίτης χώρας μη συμβεβλημένα με το ΝΑΤ.
Η ως άνω θαλάσσια υπηρεσία λαμβάνεται υπόψη για την απόκτηση διπλώματος Πλοιάρχου ή Μηχανικού Γ' τάξης Εμπορικού Ναυτικού». Η απόφαση αυτή αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευνοϊκή για τους νέους σπουδαστές, οι οποίοι «έβλεπαν» τις θέσεις για πρακτική άσκηση να μειώνονται σε βαθμό ώστε να μην μπορούν να πραγματοποιήσουν την πρακτική τους σε πλοία με ελληνική σημαία και ως εκ τούτου να αντιμετωπίζουν πρόβλημα στις σπουδές τους. Η συγκεκριμένη απόφαση καλύπτει τους δόκιμους και ισχύει έως και τον πρώτο βαθμό που θα λάβουν, ενώ σύμφωνα με ανώτατο στέλεχος του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, καλύπτεται και η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη των δοκίμων.
Ωστόσο, το ζήτημα που τίθεται -για το οποίο έχει ήδη ληφθεί υπουργική απόφαση με θετικό προσανατολισμό, εκκρεμεί ωστόσο η υπογραφή της- είναι εκείνο των ασφαλιστικών εισφορών των μαθητευομένων. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η μαθητεία των εκπαιδευομένων σε πλοία με ελληνική σημαία συμπεριλαμβάνεται στη συνολικά προϋπηρεσία τους και «μετρά» κατά τη συνταξιοδότησή τους, επομένως η πλοιοκτήτρια εταιρεία υποχρεούται να καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές ύψους περίπου 400 ευρώ.
Αντιθέτως, στα πλοία με ξένη σημαία οι μαθητευόμενοι αναλαμβάνουν οι ίδιοι να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των ασφαλιστικών τους εισφορών (250 ευρώ), ενώ η εταιρεία καταβάλλει το ποσό των 150 ευρώ. Καίριο αίτημα του ΝΕΕ αποτελεί, λοιπόν, η διασαφήνιση του νομικού πλαισίου, ώστε να μην επιβαρύνονται οι μαθητευόμενοι με το συγκεκριμένο κόστος, το οποίο, όπως δηλώνει το ΝΕΕ, οφείλουν να αναλάβουν είτε το κράτος ή η πλοιοκτήτρια εταιρεία.
ΕΘΝΟΣ
