Ποιες είναι οι δέκα σημαντικότερες καλλιέργειες αρωματικών φυτών που εξελίσσονται σε πραγματικά χρυσορυχεία τόσο εντός όσο και εκτός των ελληνικών τειχών; Ποιες είναι οι αποδόσεις τους, για να ξέρετε και τι θα ζητήσετε στις οικονομικές σας συμφωνίες, αλλά και τι πρέπει να προσέξετε στην καλλιέργειά τους;
Απαντήσεις σε όλες τις εύλογες ερωτήσεις και απορίες δίνει μέσω του "R" o Περικλής Διαμαντόπουλος, επιστημονικός Συνεργάτης και Εκπαιδευτής στην Εταιρεία "Ελληνική Γεωργία", ο οποίος μας αναλύει τα 10 αυτά φυτά:
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ (Ocimum basilicum, Lamiaceae)
Καλλιεργείται για αρτυματική-φαρμακευτική χρήση και για το αιθέριο έλαιο σε μικρή έκταση. Είναι φυτό μονοετές και έχει ύψος 20-80 cm. ανάλογα με την ποικιλία (λεπτόφυλλος, πλατύφυλλος, συμπαγής κλπ). Ευδοκιμεί σε εύκρατο κλίμα. Το νωπό υπέργειο τμήμα του φυτού αποδίδει 1.500-2.000 κιλά ανά στρέμμα ενώ το ξηρό βάρος κυμαίνεται από 300-400 κιλά ανά στρέμμα. Ο βασιλικός είναι φυτό με μεγάλη αναβλαστική ικανότητα γι’αυτό γίνονται και αρκετές συλλογές το χρόνο. Η περιεκτικότητα του αιθέριου ελαίου στα ξηρά φύλλα είναι 0,7 %.
Η Αίγυπτος έχει κυρίαρχη θέση στην παγκόσμια αγορά του βασιλικού και εφοδιάζει την Γαλλία, την Ιταλία και τη Γερμανία. Στην Ελλάδα, η ξηρή δρόγη έχει ακαθάριστη πρόσοδο περί τα 1000 Ευρώ/στρέμμα. Επίσης, θα μπορούσε να αποφέρει, ως αιθέριο έλαιο με πώληση στην παγκόσμια αγορά, εισόδημα 30-70 Ευρώ ανά κιλό ανάλογα με το χημειότυπο του βασιλικού.
ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΟ (Rosmarinus officinalis, Lamiaceae)
Είναι αειθαλής πολυετής θάμνος ύψους 1,5-2 m. Προσαρμόζεται σε ποικιλία εδαφών. Το φυτό φτάνει σε πλήρη απόδοση τον 3ο χρόνο. Η απόδοση σε νωπό φυτικό υλικό είναι γύρω στα 1.000-1.500 κιλά ανά στρέμμα, που αντιστοιχεί σε 350-500 κιλά ξηρό φυτικό υλικό. Η περιεκτικότητα σε αιθέριο έλαιο είναι περίπου 0,6 %.
Κυρίαρχη θέση στην παραγωγή του έχουν η Ισπανία, η Γαλλία, το Μαρόκο, η Τυνησία και η Αλγερία. Οι τιμές του αιθέριου ελαίου στην παγκόσμια αγορά κυμαίνονται από 45-50 Ευρώ το κιλό.
ΔΙΚΤΑΜΟ (Origanum dictamnus, Lamiaceae)
Είναι πολυετές (4-5 έτη) ενδημικό φυτό που αυτοφύεται και καλλιεργείται ιδιαίτερα στην Κρήτη, όπου το θεωρούσαν φυτό «πανάκεια». Είναι ανθεκτικό στην ξηρασία, και φύεται ακόμα και σε άγονα εδάφη. Έχει ύψος 30-40 εκ., τα φύλλα είναι μικρά ωοειδή μήκους 8-10 mm, παχουλά και καλύπτονται από χνούδι και τα άνθη του έχουν βιολετί χρώμα. Η στρεμματική απόδοση σε ξηρό βάρος κυμαίνεται από 400-600 κιλά. Η σχέση ξηρού προς χλωρό βάρος είναι 40 %. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο είναι 4-5 Kgr/στρ.
Είναι η καλλιέργεια με τη μεγαλύτερη δυνητικά ακαθάριστη πρόσοδο (2.000 Ευρώ/στρέμμα). Το αιθέριο έλαιο θα μπορούσε αντίστοιχα να απολαύσει ιδιαίτερα υψηλές τιμές, καθώς έχει αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται και στην ποτοποιία.
ΘΥΜΑΡΙ (Thymus vulgaris, Lamiaceae)
Είναι μικρός πολυετής θάμνος (4-6 έτη) με τετραγωνισμένους βλαστούς 20-40 εκ ύψος. Έχει φύλλα μικρά άμισχα, με χρώμα γκριζωπό. Τον πρώτο χρόνο η απόδοση είναι 1.000-1.200 κιλά ανά στρέμμα και 225-300 κιλάείναι η απόδοση σε αποξηραμένο προϊόν. Οι υψηλότερες αποδόσεις επιτυγχάνονται κατά τον τρίτο χρόνο. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο (1-3% σε ξηρά φύλλα) κυμαίνεται μεταξύ 2,5-5 Κgr/στέμμα.
Διαθέτει χωνευτική, σπασμολυτική, αποχρεμπτική και διουρητική δράση. Κύρια συστατικά του είναι η θυμόλη και η καρβακρόλη (20-80%). Η παραγωγή της Ισπανίας θεωρείται η μεγαλύτερη παγκοσμίως και οι τιμές του θυμαρέλαιου μπορεί να φτάσουν και τα 40 Ευρώ ανά κιλό.
ΛΕΒΑΝΤΑ (Lavandula angustifolia, Lamiaceae) - ΛΕΒΑΝΤΙΝΗ ( Lavandula intermedia):
Η λεβάντα είναι φυτό πολυετές με διάρκεια ζωής 10 ή και περισσότερα χρόνια. Είναι μικρός θάμνος που φτάνει τα 30-80 cm με όρθιους τετράγωνους βλαστούς. Κύρια παραγωγός χώρα είναι η Γαλλία, η οποία κατέχει το 90% της παγκόσμιας παραγωγής. Τρεις ποικιλίες καλλιεργούνται, κυρίως, ανάλογα με το υψόμετρο: Η Lavandula spica σε υψόμετρο 0-600 m., η Lavandula hybrida στα 400-700 m. και η Lavandula vera στα 600-1300 m.
Η απόδοση είναι περίπου 120 κιλά χύδην λεβάντας ανά στρέμμα. Οι αποδόσεις σε αιθέριο έλαιο κυμαίνονται ανάλογα με την παραγωγή και την ποικιλία από 1,2-7 κιλά/στρέμμα. Η Λεβαντίνη αποδίδει αιθέριο έλαιο που ανέρχεται ακόμα και σε 8,5 κιλά/στρέμμα. Το αιθέριο έλαιό της χρησιμοποιείται ευρύτατα τόσο στη βιομηχανία καλλυντικών όσο και στη φαρμακευτική βιομηχανία. Η τιμή του κυμαίνεται 69-76 Ευρώ ενώ η τιμή της λεβαντίνης φτάνει τα 20-25 Ευρώ/κιλό. Όσο μεγαλύτερη είναι η παραγωγή ανά στρέμμα τόσο χαμηλότερη είναι η τιμή πώλησης.
ΜΕΝΤΑ (Mentha sp. Lamiaceae)
Άριστη μέση θερμοκρασία για την καλλιέργεια της μέντας είναι οι 17 οC. Η καλλιέργεια της μέντας είναι πολύ απαιτητική σε νερό. Μπορεί να χρειαστούν και τρία ποτίσματα την εβδομάδα. Οι αποδόσεις φθάνουν τα 1500-2000 κιλά χλωρό χόρτο. Η ξηρή δρόγη κυμαίνεται 250-300 κιλά ανά στρέμμα. Η ποσότητα αιθέριου ελαίου ανέρχεται σε 6-7 Kgr/στρέμμα.
Έχει ευρύτατη χρήση στη βιομηχανία τροφίμων, φαρμάκων και ειδών προσωπικής υγιεινής. Το μειονέκτημα είναι ότι προσβάλλεται από τη σκωρίαση με αποτέλεσμα να μειώνονται οι αποδόσεις του αιθέριου ελαίου. Η τιμή του μπορεί να φτάσει τα 35 ευρώ/ στρέμμα.
ΡΙΓΑΝΗ (Origanum vulgare, Lamiaceae)
Aυτοφυούμενο φυτό σε διάφορα μέρη της Ευρώπης κυρίως στις παραμεσόγειες χώρες. Στην Ελλάδα αυτοφύεται σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Η ελληνική ρίγανη θεωρείται η καλύτερη του κόσμου. Σε χλωρό βάρος η στρεμματική απόδοση είναι 1.000-1.500 κιλά και σε ξηρό βάρος φτάνει τα 400 κιλά. Με την απόσταξη παραλαμβάνουμε περίπου 3 κιλά αιθέριου ελαίου ανά στρέμμα.
Το αιιθέριο έλαιο της ρίγανης (ριγανέλαιο) έχει τα τελευταία χρόνια αυξανόμενη ζήτηση στις αγορές του εξωτερικού. Η ξηρή δρόγη αποδίδει στον παραγωγό μέχρι 2,5 ευρώ ανά κιλό.
ΤΣΑΪ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (Sideritis sp., Lamiaceae)
Αυτοφύεται στην Ελλάδα σε υψόμετρο >1000 m σε ασβεστολιθικές εκτάσεις. Η μέση παραγωγή κυμαίνεται στα 100 - 150 κιλά ξηρού προϊόντος. Η ξηρή δρόγη αποφέρει εισόδημα της τάξης των 4 ευρώ ανά κιλό.
ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ (Salvia sp. Lamiaceae)
Πολυετές, θαμνώδες με πολυάριθμα κλαδιά φτάνει τα 70 cm ύψος. Η διάρκεια της καλλιέργειας είναι 6-10 χρόνια. Στρεμματική απόδοση: 1.500-2.500 Kgr/στρέμμα. Ξηρά φύλλα: 350 Kgr/στρέμμα. Η παραγωγή αιθέριου ελαίου φτάνει περίπου τα 7,5 Kgr/στρέμμα.
Τα ξηρά φύλλα του φασκόμηλου ανάλογα με την εποχή πώλησης μπορούν να προσδώσουν σημαντικά κέρδη από 2.000-3.500 ευρώ ανά τόνο ξηρού προϊόντος.
ΧΑΜΟΜΗΛΙ (Matricaria chamomilae, Compositae)
Μονοετές φυτό ύψους 10-35 εκ. Τα άνθη είναι μικρά, χρώματος κίτρινου και έχουν το τυπικό σχήμα της μαργαρίτας. Η παραγωγή νωπών ανθοκεφαλών κυμαίνεται μεταξύ 400-700 κιλών ανά στρέμμα. Η παραγωγή ξηρών κεφαλίδων ποικίλει μεταξύ 50-120 κιλά ανά στρέμμα. Η απόδοση σε αιθέριο έλαιο είναι μεταξύ 200-1.200 gr/στρέμμα.
Οι τιμές του χαμομηλιού σε ξηρές ανθοκεφαλές κυμαίνονται από 3-8 Ευρώ/κιλό. Οι τιμές εξαρτώνται από την τιμή διαπραγμάτευσης σε σχέση με την προσφορά και τη ζήτηση της περιόδου πώλησης του φυτικού προϊόντος.
Δέσποινα Καραγιαννοπούλου, REPORTER